Malengo Yanavyoweza Kubadili Tabia ya Mtoto




Mwanangu wa miaka saba alikuwa na tatizo la kupenda sana kununua vitu vitamu. Kila siku alikuwa ombaomba wa chochote kinachomtosha kwenda dukani. Sikupenda tabia hii.

Mbali na kuharibu meno yake, kulikuwa na tatizo la kutokujizuia. Ilifika mahali tunagombana kwa sababu tu hajapata chochote kukidhi hamu yake ya kununua ‘ice cream’, ‘chocolate’ na vinavyofanana na hivyo. Jitihada za kubadili tabia hii ya kupenda vitu visivyo na faida kwake hazikuzaa matunda.

Nikaona nijaribu mbinu nyingine. Siku moja jioni nikamrushia swali:  ‘Ungekuwa na hela zako mwenyewe ungetaka kufanya nini mwezi wa 12 mwakani?’ Swali gumu. Aliomba ufafanuzi. Nikafafanua. Hatimaye akasema anachotaka. Nikaona ni lengo dogo. Nilitaka awe na lengo kubwa la kufanyia kazi. Katika umri wake, fahari ya kufikia malengo ni motisha tosha.

Nikamsaidia kuona zaidi: ‘Hivi unajua unaweza kabisa kujilipia ada ya shule ukiamua?’ Ikaonekana naongea ‘mazingaombwe.’ Baada ya maswali yake kadhaa tukafikia muafaka kuwa inawezekana.

Nikaamua kupanua lengo lake: ‘Ungependa kwenda wapi mwezi wa 12 wakati wa Chrismas ijayo?’ Macho yake yakachangamka kwa furaha. Nilikuwa nimegusa jambo muhimu kwake.

‘Sasa nataka nikupe mtihani utakaokuwezesha kufanya yote hayo kwa hela zako mwenyewe.’ Akasisimka. Nikamweleza mpango ulivyo: ‘Tunataka kuwa na kiasi kitakachokutosha kulipa ada yako, kwenda kufurahia Christmas kule ulikochagua na kununua mahitaji yako uliyonitajia.’

‘Nitakuwa nakupa kazi za kufanya na ukizikamilisha mwisho wa wiki nitakulipa.’ Naelewa hatari ya kutumia fedha kama motisha kwa mtoto. Hata hivyo, lengo langu lilikuwa kumfanya ajione anawajibika na kipato chake na wakati huo huo afikie malengo aliyojiwekea.

‘Hela utakazopata, utaziweka kwenye kibubu. Kila wiki utaweka kiasi cha fedha kinachoonekana kwenye karatasi hii ya mtihani.’ Nikamwonyesha katarasi iliyokuwa na utaratibu wa kuweka kiasi fulani cha akiba kwa wiki. Kiasi hicho kinaongezeka mara mbili kila wiki inayofuata.
‘Ukishaweka fedha yako kwenye kibubu, unatiki hapa.’ Nikamwonyesha kisanduku cha kutiki mbele ya tarakimu zinazoainisha kiasi cha fedha atakachoweka kila wiki.

‘Una swali lolote?’ Maswali mengi. Nikamwelewesha. Hatimaye akauliza swali la mwisho, ‘Tunaanza lini?’ Nikamwambia, ‘Utakapokuwa tayari aniambie tukatengeneze kibubu.’ Hapo nilikuwa napima uwezo wake wa kufuatilia mambo ya msingi.

Kesho yake sikusikia akiongea suala la kibubu. Wiki moja ikapita sisikii habari za kibubu. Nikapatwa na wasiwasi. Ikabidi nimwuulize kulikoni.
‘Baba nilikuwa bado nafikiria utakuwa unanipa kazi gani hizo mpaka unilipe?’ Nikaelewa hoja yake. Tukaliweka hilo vizuri.

Kesho yake akanikumbusha kibubu. Nikajua somo limeeleweka. Tukamwomba mama yake atutengenezee. Nikamkabidhi karatasi inayomwongoza kiasi cha kutumbukiza kwenye kibubu. Nikamwomba aeleze shughuli nzima itakavyokwenda. Nikagundua anaelewa. Kazi ikaanza.

Nilichokiona kimenifunza. Wiki ya 10 sasa mtoto haombi tena hela ya kwenda kununua ‘chocolate’ wala  ‘ice cream.’ Kila anachokipata, anakitumia kupunguza deni kwenye mtihani wake wa ‘kibubu.’ Inavyoonekana lengo lililokidhi mahitaji yake limebadili tabia yake.

Kilichonifurahisha zaidi, sasa hivi anaomba ‘kazi’ za kufanya ili apate fedha za kupunguza ‘deni’ lake la ‘kibubu.’ Uombaomba wa hela za kwenda kutumia, umepungua kwa asilimia kubwa. Binti yangu anaonekana kuhakikisha lengo lake limetimia. Kama kuna jambo umejifunza, bado hujachelewa. Kwa msaada wako, mwanao anaweza kusimamia malengo.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Makundi Manne ya Tabia za Watoto Kitabia

Picha
Ingawa ni kweli tunazaliwa na sehemu ya tabia tulizonazo, upo ukweli wa kiutafiti unaothibitisha kwamba mazingira ya kimalezi yana nafasi kubwa katika kujenga tabia za mtu. Ukuaji wa mtoto kimwili na kiakili, mathalani, unatawaliwa zaidi na uasili ambao kwa kiasi kubwa hatuna mamlaka nao. Hata hivyo, ukuaji wa kihisia na kimahusiano unatawaliwa zaidi na mazingira ya kimalezi ambayo tayari tuliyaona kwenye makala iliyopita .
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»