UmahiriHisia (Emotional Intelligence) ni Nini?

Umewahi kujiuliza kwa nini, wakati mwingine, mtu mwenye akili nzuri, mwenye weledi na uelewa mpana wa mambo, hujikuta na majanga mengi linapokuja suala la namna anavyoishi na watu? Shida ni nini? Iweje mtu aelewe mambo mengine vizuri lakini asindwe mambo madogo kama kuwa msikivu, mvumilivu wa mawazo tofauti, mwenye subira hali inayoweza kumuingiza kwenye magomvi na watu?

Wengine tunafikiri tuna misimamo mikali, tumenyoooka na hatujali kutofautiana na nani lakini ukitazama vizuri hiyo inayoitwa misimamo mikali  ni changamoto za kihisia, uwezo mdogo wa kuelewa mitazamo ya wengine, na saa nyingine ni kiburi tu kuwa tunajua kuliko wengine, hawana wanachoweza kutuambia na kadhalika. 

Kinyume na tunavyoamini wengi wetu, hisia hubeba maamuzi yetu mengi na ukitazama matatizo yetu mengi ya kitabia unaweza kuona mchango mkubwa wa kushindwa kuzielewa na kuzimudu hisia zetu. Ingawa tunazipuuza, ukweli ni kwamba ukishashindwa kuzishughulikia hisia zako, uwezekano wa kukabiliana na matatizo mengi ya kimtazamo, kimaamuzi na kitabia unakuwa mkubwa. 

 

Hapa ninakuletea, japo kwa mukhtasari, elimu ya hisia, UmahiriHisia (UH) —emotional intelligence — ambao kimsingi ni uwezo kuelewa namna hisia zetu zinavyofanya kazi, kuzitambua kadri zinavyoitokeza, kuelewa nini kinazichochea, kuzirekebu (regulate), kuzimudu lakini pia kuelewa namna ya kuzitumia hisia hizi kuwasiliana na kuboresha mahusiano yetu na watu. 

 

Tafiti nyingi zinaonesha kuwa watu wenye kumudu hisia wana nafasi kubwa ya kufanikiwa kwenye shughuli zao kuliko watu wenye akili nyingi lakini wasiozielewa na kurekebu hisia zao. Hiyo, hata hivyo, haimaanishi hatuzihitaji akili bali kusema tunahitaji kujifunza zaidi namna ya kumudu hisia zetu ili, inshaallah, akili zetu zisitutie hasara. 

 

Hata utafiti niliouzungumzia hapa wa kupima subira kwa watoto —delayed gratification— kimsingi unatupa ushahidi mwingine wa faida kedekede za umahirihisia. Kwa mfano, mtoto aliyejifunza kumudu hisia zake anakuwa na uwezo wa kujizuia na hivyo kujiweka kwenye nafasi kubwa ya kufanikiwa kwenye maeneo mengi ya maisha yake kuliko mwenzake anayeendeshwa na hisia zake.

 

 

Daniel Coleman

UmahiriHisia (UH) ni uwezo unaofundishika wa kutambua, kurekebu na kumudu hisia zako unaoenda sambamba na kutambua, kuheshimu na kutumia vizuri uelewa huo wa hisia za mtu mwingine ili kuwasiliana naye, kuhusiana naye, na kutatua tofauti zenu bila kuingia kwenye migongano mikubwa isiyo ya lazima. 

UmahiriHisia ina mawanda mengi lakini Daniel Goleman aliyeitambulisha elimu hii ya ushunuzi wa hisia anautazama umahiri huu katika nyanja kuu tano muhimu —nitazieleza moja baada ya nyingine. 

 

1. Kuzitambua hisia zako mwenyewe—ikiwa ni pamoja na matokeo yake kwa wengine 

2. Kurekebu na kumudu hisia 

3. Kutambua na heshimu hisia za mwingine (ushirikeli) 

4. Kuchochea na kukuza motisha binafsi 

5. Kutumia hisia kwenye mawasiliano na mahusiano na watu

 

 

Mahiri tatu za mwanzo, yaani kutambua, kurekebu hisia  na kujenga motisha, kimsingi zinakuza uwezo wa kujitambua kwako, na mahiri mbili zinazofuata, yaani kutambua na kuheshimu hisia za wengine sambamba na mawasiliano zinakuza zaidi uwezo wako wa kuhusiana na kuwasiliana na watu wanakuzunguka. Kwa lugha nyingine umahirihisia ni uwezo unakusaidia kujitambua ili uweze kuwatambua wengine.

 

Kuepuka kukuchosha, nimegawa makala hizi katika vipande vitano vinavyoangazia suala moja baada ya jingine. Ukimaliza mfululizo huu, naamini, utakuwa umejifunza namna ya kufuatilia hisia zako kwa karibu, kuzirekebu kulingana na mazingira uliyomo, kuzisoma na kuziheshimu hisia za mwenzako, kuelewa ujumbe wake asiousema kwa maneno na pia namna ya kutumia uelewa huo wa hisia katika kuwasiliana na kuboresha mahusiano yako na watu.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»

Tabia za Mtoto wa Miaka 0 – 3 Kimahusiano na Kihisia

Katika makala yaliyopita , tuliangalia matukio muhimu ya kimakuzi katika maeneo mawili makubwa ya ukuaji wa mtoto nayo ni 1) kimwili na 2) kiakili. Katika sehemu hii ya pili, tunasaili ukuaji wa kimahusiano na kihisia ili kutazama yabia zinazojitokeza pasipo kuathiriwa na malezi na haiba ya wazazi. Kwa lugha nyingine, haya ni matarajio ya mtoto yanayoendana na umri wake bila kuingiliwa na matarajio na yanayofanywa na mzazi kwake.
Soma zaidi »»