Namna Shule za Msingi za Bweni Zinavyoathiri Tabia za Watoto -3

KATIKA makala yaliyopita, tumeona kuwa shule za msingi za bweni zinachangia kuwanyima watoto fursa ya kujifunza ujuzi wa kujitegemea. Uwezo hafifu wa kujifunza stadi za maisha, kwa kiasi kikubwa, unachangiwa na matarajio makubwa ya kitaaluma waliyonayo wazazi kwa watoto wao.

Wamiliki na waendeshaji wa shule za bweni, kimsingi, wanaitikia wito wa wazazi wanaotarajia watoto wao kujifunza maarifa ya shule zaidi hata ikibidi kwa gharama ya kudumaza maeneo mengine muhimu ya kimakuzi.
Katika makala haya, tunaangazia mifano michache ya namna shule hizi za bweni zinazovyochangia kuwaathiri watoto kitabia. Mifano hii inatokana na ulinganisho wa tabia za watoto wanaosoma shule za bweni na wale wanaorudi nyumbani kila siku.

PICHA: pinterest.com

Tabia zilizolinganishwa

Watoto walilinganishwa kwa tabia kadhaa chanya na tabia hasi zilizochaguliwa. Tabia chanya ni zile tabia zinazomfanya mtoto ajichukulie vyema yeye mwenyewe na hivyo kuwachukulia wengine vizuri. Mfano ni kucheza na kushirikiana na wenzake, namna anavyoweza kufuata maagizo anayopewa na watu wazima, anavyojiamini, anavyoheshimu watu wazima na kuwapenda watoto wenzake.

Tabia hasi ni zile zinazotokana na mtoto kujisikia vibaya kihisia na hivyo kushindwa kuishi vizuri na watu wengine wanaomzunguka ikiwa ni pamoja na ndugu aliowaacha nyumbani.

Mfano wa tabia hizi ni hisia za upweke na kutegwa na watu wake wa karibu; kuwa na aibu na woga wa kufanya mambo; tabia ya kupenda kudeka, hasira zisizo na maelezo; udokozi wa vitu visivyo vyake; kuonekana anakosa amani na kulia lia bila kuwa na sababu za msingi.

Tabia za watoto wa bweni

Watoto wa bweni, kwa kiasi kikubwa, walionekana kuwa na changamoto nyingi za kitabia kuliko wenzako wanaoishi nyumbani. Ingawa kwa haraka haraka watoto hawa walionekana kuwa wachangamfu zaidi kuliko wenzao wanaoishi nyumbani, uchunguzi wa kila ulionesha kuwa walikuwa wamejenga tabia hatarishi kuliko wenzao. Kwa mfano, wengi wao, hasa wa darasa la kwanza, walikuwa wapweke na walikuwa na tabia ya kuwadekea walezi wao.

Tabia hii inaweza kuelezwa kama matokeo ya kukaa mbali na familia zao kwa muda mrefu, hali inayoweza kutafasiriwa na mtoto kama kutelekezwa. Mathalani, watoto hawa walionekana kujenga imani kwa watu wengine zaidi kuliko wazazi au ndugu zao. Wenzao walioishi nyumbani, walionekana kuwa na imani na mzazi au ndugu wa karibu kuliko mtu mwingine yeyote akiwemo mwalimu.

Kadhalika, watoto wa bweni walionekana kuwa na tabia ya kuwa na hasira zisizo na maelezo ya msingi. Kwa mfano, mtoto wa bweni angeweza kukorofishana na mwenzake  kwa jambo dogo kuliko mwenzake anayeishi nyumbani.

 Changamoto za kimalezi 

Tofauti hiyo ya kitabia kati ya watoto wa bweni na wale wa kutwa inaonekana kuchangiwa, kwa kiasi kikubwa, na aina ya malezi yaliyopatikana katika mazingira hayo ya bweni yanayomwathiri mtoto kwa namna kadhaa.

Mosi, mtoto wa bweni anakosa mtu wa karibu anayeweza kumsikiliza kibinafsi na kujua ana shida gani, ana wasiwasi na matarajio yapi na mambo mengine binafsi. Ukaribu huu kati ya mlezi na mtoto unakosekana katika mazingira ya bweni kutokana na idadi kubwa ya watoto wanaoangaliwa na walezi wasiokidhi mahitaji halisi.

Kwa kawaida, mtoto mdogo anahitaji kujenga ukaribu na watu anaowaamini. Anahitaji mtu mzima anayeweza kuwa tayari kusikiliza mashtaka yake, matumaini yake na hata masimulizi ya fahari za mambo mema anayoyafanya mchana kutwa. Mtu wa namna hii anapokosekana mtoto hujikuta katika hali ya upweke na kupungukiwa.

Katika shule kadhaa zilizotembelewa, kwa mfano, mlezi mmoja aliwaangalia watoto zaidi ya 100 kwa wakati mmoja. Katika mazingira haya, ni vigumu kwa mtoto mmoja moja kupata mtu anayeweza kumsikiliza na kutatua changamoto anazokabiliana nazo kibinafsi.

Watoto walilelewa kimakundi na mahitaji yao yalifikiriwa kiujumla jumla kwa kuongozwa na utaratibu rasmi. Mathalani, walezi walihakikisha mtoto anapata chakula, anakuwa msafi, analala mahali salama. Hata hivyo, walikiri hawakuwa na uwezo wa kumsikiliza mtoto mmoja mmoja. Muda huo haukuwepo.

Upweke wa kihisia

Aidha, katika mazungumzo na watoto, ilikuwa bayana kuwa wengi wao hawakupata nafasi ya kuonana na wazazi wazo kwa zaidi ya miezi mitatu. Wazazi, pengine kwa sababu za msingi kabisa, waliwatuma watu wengine kwenda kuwaona watoto kwa niaba yao.

Watoto walijikuta kihisia wakiishi mbali na watu wazima. Walimu walijali taaluma. Walezi walijali usalama wao kimwili. Wazazi nao walijali kusikia wanaendelea vizuri. Watoto hawa walioishi katika mazingira ya kutengwa kihisia waliamua kutengeneza uhusiano wa kubahatisha na watoto wa umri wao.

Haikuwa ajabu, katika muktadha huu, kusikia watoto wengi wakijifunza tabia zinazowazidi umri. Hawakuwa na mtu mzima wa karibu kutathmini yale wanayojifunza wakiwa na wenzao ambao kimsingi wanafanana nao kiakili.

Unafuu wa mazingira ya nyumbani

Ukilingalisha na watoto wanaoishi nyumbani, tofauti i dhahiri. Mtoto wa nyumbani anaweza asipate fursa ya kukaa na mzazi wake kwa ukaribu. Lakini angalau yeye anakutana naye mara kwa mara hata kama si kwa ukaribu anaouhitaji.

Inawezekana mzazi kwa sababu yoyote ile hapatikani vya kutosha nyumbani, lakini kuna namna mtoto anaweza kuwasiliana naye. Sambamba na hilo, mtoto anayeishi nyumbani anaweza pia kuonana na ndugu zake karibu kila siku. Ndugu hawa wa karibu wanakuwa na fursa ya kujua mwenendo wake na hata kuchukua hatua fulani mapema. Mtoto wa bweni hana fursa hii.
Inaendelea

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Kikao cha tathmini na mipango ya familia

Picha
Wiki hii mimi na familia yangu tulikuwa na kikao cha ‘halmashauri kuu’ ya mwaka. Kikao chenyewe kililenga kujitathmini sisi kama familia na kujiwekea malengo ya pamoja kwa mwaka 2023. Kikao hiki kinatarajiwa kufuatiwa na kikao cha 'Kamati Kuu.' Maandalizi ya kikao hiki cha 'banguabongo' yalifanyika kwa kupeana dondoo za kufanyia kazi agenda za kikao. Hatimaye siku ikawadia. Jioni ya Jumapili ya Desemba 25, 2022. Tukiwa eneo tulivu mbali nyumbani, baada ya mwenyekiti wa kikao kueleza kwa nini tumekutana, shughuli yenyewe ikaanza. Agenda ya kwanza ilisomwa na mtoto wetu wa kwanza, “Kitu gani ulichofanya mwaka huu kinakufanya ujisikie fahari?” Tukatakiwa kuandika kwenye vikaratasi vidogo tulivyokuwa tumegawiwa tayari. “Tumieni vikaratasi vya kijani. Mambo matano makubwa yaliyokufanya ukajisikia fahari kwa mwaka huu.” Baada ya kila mmoja kuorodhesha mambo yake matano yaliyomwendea vyema mwaka huu, mtoto wa pili akakusanya vikaratasi vyenye majibu na kuvibandika kwenye u...
Soma zaidi »»

Kama sio utumwa ni nini hiki?

Habari za siku ndugu msomaji. Binafsi sijambo. Nafurahi kurejea kibarazani baada ya heka heka za huko na huko. Itoshe kuhusu mimi, nikukaribishe tena humu ndani. Leo ningependa kukusimulia kisa kimoja. Nikuase kwanza, kwamba usilazimike kunielewa vibaya. Sijawa na tabia ya kuona makosa zaidi niwapo mahali ama nikutanapo na watu. Maana siamini kwamba binadamu ana kazi ya kushabikia makosa kuliko jema moja. Nisijitetee sana. Jumapili hii nilipata fursa ya kuhudhuria ibada kwenye kanisa la 'kisomi'. Washirika wa kanisa hili, wengi wao ni wale ambao umande haukuwazuia kuhudhuria shule. Wamesoma. Pamoja na ukweli kwamba wote walikuwa weusi kama mimi, lakini ilikuwa bayana kwamba kiingereza kilikuwa 'nguzo' ya ibada hiyo. Hilo halikuwa tatizo kwangu. Maana inaeleweka kwa wengi wetu kwamba, kusoma kunathibitishwa na umahiri wa kusema kiingereza. Nshazoea hili. Pamoja na ukweli kwamba kiuhalisia kiswahili ndicho kinachotawala madarasani lakini watu hatutaki kuukubali ukweli...
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»