Ukishasahau ulikotoka huwezi kuwa mzazi mzuri

 Sijui kama umewahi kuwaza kama mimi. Je, mafanikio yetu yanawasaidia watoto kuwa binadamu timamu? Je, uwezo tulionao kiuchumi unawezesha watoto kujifunza tabia zitakazowafanikisha kiuchumi? Kuna namna ninaogopa kuwa huenda tunawanyima watoto wetu fursa ya kujifunza maisha katika uhalisia wake. Nafahamu wapo baadhi ya wazazi wamekulia kwenye familia zinazojiweza kiuchumi. Hata hivyo, hiyo haiondoi ukweli kuwa wengi wetu tumetoka kwenye familia masikini na tumekuwa kizazi cha kwanza kupambana na kuuweza umasikini. Je, tunawaandaa watoto wetu kujikwamua kama tulivyojikwamua sisi?

 

PICHA: Marlous de Milliano


Tunafahamu namna umasikini unavyofedhehesha. Umasikini unafanya maisha yako yasiwe na uchaguzi. Umasikini unakufanya upate kinachopatikana na sio kile unachokihitaji.  Hili, pamoja na ubaya wake, kwa kiasi kikubwa limekuwa kichocheo cha wengi wetu kuwa na hasira kubwa kupambana na umasikini kwa nguvu zote. Bidii ya kazi unayokuwa nayo ni matokeo ya hasira kuwa usipofanya kazi, ni kweli fedheha ya umasikini itaendelea kukuandama.  Hakuna anayekuhurumia, kwa hivyo, hata wewe huna nafasi ya kujihurumia. 

 


Umasikini umetufundisha wengi wetu kuwa na nidhamu. Hatukuwa na namna nyingine zaidi ya kujenga nidhamu ya maisha. Unajua usipojinyima, kwa mfano, utaingia kwenye matatizo na hakuna atakayekusaidia. Nidhamu, kwa mukhtadha huu, inakuwa nyenzo uliyonayo ya kujikwamua na aibu unayoiona nyumbani.  

 


Umasikini, kwa upande mwingine, unakufanya uone bila kuishi vizuri na watu utadhalilika. Tulilazimika kuishi vizuri na majirani tukijua kuna kesho. Amana ya masikini ni kuishi vizuri na wenzake. Unajua jua likiwaka kesho, watakaokuokoa ni marafiki, ndugu na majirani. Ingawa hatukuchagua maisha ya namna hii, kwa kiasi kikubwa, tulazimika kujifunza kukaa vizuri na watu kama silaha ya kufanikiwa. 

 


Ninachokiona ni kama, baada ya kufanikiwa kuhama tabaka na kujiitosheleza, kuna namna tunabadilika. Pengine shauri ya kusahau tulikotoka, tunapata watoto tukiwa tayari tumeshapoteza silaha muhimu zilizotupa maisha. Uwezo wako kifedha, kiwango chako cha elimu, mamlaka uliyonayo, kwa mfano, yanakufanya uwadharau wasiojiweza. Unamkemea mlinzi anayekufungulia geti na watoto wanaona. Unamfokea dada wa kazi na watoto wanaona. 

 


Hizi dharau ambazo, pengine shauri ya umasikini hukuziona kwa mzazi wako, zina nguvu ya kupenyeza somo kubwa kuwa unaweza kuwadharau watu na usipatwe na madhara. Somo la hatari sana hili katika malezi. Ukiweza kuwafanya watoto wasiogope kudharau watu, unakuw umewanyang’anya nyenzo muhimu uliyoitumia kujikwamua.

 


Kingine kibaya ni huruma kupita kiasi kwa watoto. Tunawahurumia mno watoto wasipitie tulichopitia sisi. Tunaogopa ‘wasiteseke’ kwa kujifulia nguo, kuosha sahani, kutembea kwa mguu, kufagi na kazi nyingine za mikono. Tunaamini mtoto kushiriki kufanya kazi kama hizi ni umasikini. Tunaamini fedha inaweza kufanya hayo yote watoto wakafurahia mafanikio ya wazazi wao. Matokeo ya haya yote ni kuwakuza watoto kuwa tegemezi, wakisubiri mgao wa urithi. 

 


Ukiondoka wewe —na Mwenyezi Mungu aepushie mbali—watoto hawa wanabaki na kazi ya kutapanya kile ulichokitafuta kwa jasho. Makosa uliyoyafanya ni kusahau ulikotoka, kusahau kilichokufikisha hapo ulipofika na kufikiri kuwanyima  watoto kilichokuwezesha kupambana na umasikini ndio malezi. 

 


Pamoja na nguvu ya kifedha uliyonayo; pamoja na elimu kubwa uliyonayo; pamoja na mafanikio makubwa uliyopata, kutokusahau ulikotoka ni msingi wa malezi. Mwanao kujua lugha ya wazazi wako, kwa mfano, haiwezi kuwa ushamba. Kwenda kusalimia kijijini ulikozaliwa sio umasikini. Kuitwa jina lako la ‘kinyumbani’ sio kuendekeza mizimu. Kuhakikisha watoto hawasahau mila na desturi zilizokulea wewe hayo ndio malezi.

 


Kazi za mikono sio umasikini. Kulima bustani nyumbani haiwezi kuwa kumtesa mtoto. Kula ugali mbogamboga sio kuishiwa. Kuingia jikoni na kupika sio umasikini. Mtoto kutandika kitanda chake sio ‘kumfuata-fuata’. Kufua nguo zake mwenyewe sio umasikini. Kuosha vyombo alivyotumia sio umasikini. Kudeki sio umasikini. Kumfundisha mtoto kazi za mikono hayo ndio malezi.

 

 

Heshima kwa watu wasiosoma kama sisi, wasio na hadhi kama sisi, wasio na fedha kama sisi sio kujishushia heshima. Kusalimia majirani sio kujipendekeza. Kutumwa na wasionacho sio kuidhalilisha familia. Kuomba msaada kwa jirani sio kujidhalilisha. Kuonywa na mtu mzima sio kuidhalilisha familia. Malezi ni pamoja na kuwafundisha watoto kuwa na kuheshimu watu bila kujali hadhi zao.


 

Sisi tulikosa na tukapata akili. Kwa nini tunataka mtoto aamini huwa tukosi? Mtoto kukosa anachokitaka haimaanishi huna fedha. Kuishi kwa bajeti sio umasikini. Kujua mzazi huna anachoomba sio kujidhalilisha. Kusoma shule za ‘elimu bila malipo’ sio umasikini. Kutembea kwa mguu sio umasikini. Kupanda daladala sio kudhalilisha familia. Kupanda bajaji sio hatari kwa usalama wake. Mtoto kuitafuta hela yake mwenyewe sio kumtesa. Haya tunayofikiri ni umasikini, kimsingi, ndio maisha yenyewe. 

 

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Pay $900? I quit blogging

Picha
Global Voices Citizen Media Summit in Cebu, The Philippines in 2015. Photo Courtesy of Global Voices I started my blog in 2005. I was among very few Tanzanians who were inspired by Ndesanjo Macha to start blogging.  For those of you who do not know, the history of Tanzanian blogosphere recognizes the contribution of this great man. His influential  weekly column in a local newspaper invited many of us to his blog. In fact he was the first Tanzanian to blog in Kiswahili . That was in 2004. I had the privilege of meeting him in Nairobi, Kenya in 2012 and in Cebu, The Philippines in 2015. We were both attending Global Voices Citizen Media Summits. For me, blogging was fun. I never thought that blogs could actually threaten politicians. That was until 2010 when I had an opportunity to attend the Global Voices Citizen Media Summit   in Santiago de Chile. I was shocked to hear friends talking about restriction of fr...
Soma zaidi »»

Kama sio utumwa ni nini hiki?

Habari za siku ndugu msomaji. Binafsi sijambo. Nafurahi kurejea kibarazani baada ya heka heka za huko na huko. Itoshe kuhusu mimi, nikukaribishe tena humu ndani. Leo ningependa kukusimulia kisa kimoja. Nikuase kwanza, kwamba usilazimike kunielewa vibaya. Sijawa na tabia ya kuona makosa zaidi niwapo mahali ama nikutanapo na watu. Maana siamini kwamba binadamu ana kazi ya kushabikia makosa kuliko jema moja. Nisijitetee sana. Jumapili hii nilipata fursa ya kuhudhuria ibada kwenye kanisa la 'kisomi'. Washirika wa kanisa hili, wengi wao ni wale ambao umande haukuwazuia kuhudhuria shule. Wamesoma. Pamoja na ukweli kwamba wote walikuwa weusi kama mimi, lakini ilikuwa bayana kwamba kiingereza kilikuwa 'nguzo' ya ibada hiyo. Hilo halikuwa tatizo kwangu. Maana inaeleweka kwa wengi wetu kwamba, kusoma kunathibitishwa na umahiri wa kusema kiingereza. Nshazoea hili. Pamoja na ukweli kwamba kiuhalisia kiswahili ndicho kinachotawala madarasani lakini watu hatutaki kuukubali ukweli...
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Heri ya mwezi mpya!

Mwezi wa tano ndio huu. Tarehe mbili leo. Kama ulikuwa hujapanga cha kufanya mwezi huu, ndugu, hujachelewa. ( Si unajua haipendezi kufanya chochote bila kupanga?) Tabia ya kusubiri mwisho wa mwaka ndio tuanze kufikiri kupanga mipango mingi ya mwaka mzima ( ambayo hata hivyo haitekelezeki) si nzuri sana. Nakukumbusha mipango yako ya mwaka huu: Ulipanga kufanya nini mwaka huu? Je, umefikia walau nusu ya mipango yako? Una mikakati gani na mwezi huu wa tano? Nusu ya mwaka ndo inayoyoma! Nakukumbusha kutafakari upya mambo yako mwaka huu, uone wapi umefanikiwa na wapi unahitaji kujipanga vyema zaidi. Nakukumbusha kutafakari changamoto ulizokumbana nazo katika sehemu ya kwanza ya mwaka huu, na ufikiri namna ya kukabiliana nazo vizuri zaidi kwa nusu iliyobaki. Na unapofanya hivyo, usiache kupitia hapa kuanzia juma hili kwa ajili ya vipande vya saikolojia na falsafa za kutafakari pamoja namna ya kujielewa. Niwatakieni wanablogu wote heri ya mwezi mpya wenye mafanikio (pamoja na uki...
Soma zaidi »»

Uislam: Ndoa na mali havihusiani?

Jana nilikuwa nikitazama kipindi cha kiislamu kwenye televisheni ya Chaneli 10. Suala la mali katika ndoa za dini hiyo lilikuwa likijadiliwa. Kwamba Kiislam, mali katika ndoa si suala la wanandoa kwa pamoja. Kwamba mali anazoingia nazo mwanandoa kwenye ndoa, zinabaki kuwa zake mwenyewe. Na wakiachana, kila mmoja anaondoka na alichokuja nacho. Hata ndani ya ndoa, mali zinapatikana 'separately' kwa maana ya kwamba kila anachopata mwanandoa hicho ni haki yake yeye mwenyewe. Wakitengana, kila mtu anaondoka na vyake. Katika kufakari hayo, nilijaribu kumfikiria mwanamke na nafasi yake katika ndoa. Nikamwona kama kiumbe anayenyanyaswa na dini. Kwa nini? Wanaume wengi hutafuta mali kwanza ndio waoe, na hata wanapooa, huwaoa wanawake watakaowategemea wao. Katika hali hii nini salama ya mwanamke katika dini inayoruhusu talaka? Hizi si dalili za wazi za ukandamizaji wa jinsia ya kike?
Soma zaidi »»

Ukuaji wa Kiakili na Kimwili kwa Mtoto wa Miaka 0 – 3

Picha
Katika makala haya, tunatazama kwa ufupi makuzi ya mtoto mwenye umri wa siku moja mpaka miezi 36. Tutaangalia mambo ya msingi yanayonesha ukuaji wa mtoto unavyoendelea katika maeneo makubwa manne; 1) ukuaji wa kimwili 2)  kiakili 3)  kimahusino na watu wengine na mwisho 4) kihisia. Kwa kawaida maeneo haya manne yanategemeana ili kumwezesha mtoto kukua kwa ujumla. Kwa mfano ili mtoto akue kimwili, anahitaji ukuaji wa akili ipasavyo ambayo nayo itaathiri namna anavyomudu hisia zake na hivyo kuhusiana na watu wengine. Kwa hiyo ni sawa tukisema hakuna ukuaji wa eneo moja usiotegemea eneo jingine.
Soma zaidi »»