Mbinu za Kukabiliana na Sonona, Hofu Mahali pa Kazi




Tuchukulie unafanya kazi muhimu inayotakiwa ndani ya masaa mawili yajayo. Wakati ukikimbizana kumalizia kazi hiyo, umeme unakatika. Ofisi haina jenerata na huwezi kutumia kompyuta bila umeme. Unajawa na wasiwasi lakini huna cha kufanya.

Unaangalia saa yako, dakika zinayoyoma.  Mara simu inaita. Mkubwa wako wa idara anaulizia kazi. Anakujulisha uharaka wa kazi hiyo kwani kikao cha wakurugenzi kinakaribia kuanza. Kijasho chembamba kinakutoka kwa mbali. Unakosa amani lakini huoni unaweza kufanya nini. Hali kama hii inaitwa msongo wa mawazo (stress.)

Dalili za sonona
Mara nyingi msongo wa mawazo ni hali ya kupita inayochangiwa na msongamano wa majukumu, mahusiano mabovu kazini na wakati mwingine changamoto za maisha nje ya kazi.
Hata hivyo, mazingira yanayozaa msongo wa mawazo yakiendelea kuwepo kwa muda mrefu, huleta hali ya kukata tamaa na maisha inayofahamika kama sonona (depression). Mtu mwenye sonona hujisikia hatia, huzuni, hasira na kisirani na hivyo ni mwepesi kukwazwa na mambo yanayoonekana kuwa madogo.

Mara nyingi hujiona hana thamani kama watu wengine na hupoteza tumaini kwa sababu wakati mwingine huwa haoni dalili ya mipango yake kufanikiwa. Usiku hapati usingizi shauri ya mawazo mengi na hivyo huwa mchovu kazini, mvivu, huweza kusinzia na anaweza kusikia maumivu ya mwili.

Tafiti nyingi zinaonesha kuwa karibu nusu ya wafanyakazi duniani kote wameathiriwa na sonona inayoathiri utendaji wao wa kazi, mahusiano yao na wakubwa wa kazi pamoja na wafanyakazi wengine.
Vyanzo vya sonona
Kuna mambo mengi yanaweza kuchangia sonona. Mosi, mazingira mabaya ya kazi. Unapofanya kazi kwenye mazingira ambayo huna uhakika mambo yatakuwaje kesho, huna hakika sababu gani itatumiwa na mwajiri wako kukuondoa kazini, uwezekano ni mkubwa unaweza kujikuta na sonona.

Fikiria wafanyakazi wenzako wanafukuzwa kazi hovyo bila kufuata utaratibu. Hali kama hii inaweza kuleta tahayaruki kwa wafanyakazi wanaobaki na wakajikuta wakikabiliwa na sonona.

Pili, mahusiano mabaya na watu kwenye eneo la kazi. Kutokuelewana na mwajiri wako, migogoro na wafanyakazi wenzako, hayo yote yanaweza kukufanya ukawa na sonona.

Lakini pia, inaweza kuwa maisha nje ya kazi. Hapa kuna migogoro ya ndoa, matukio mabaya katika familia, hali mbaya ya uchumi, kuondokewa na wapendwa wetu, haya yote yanaweza kuchangia sonona.

Aidha, maandalizi hafifu ya maisha baada ya kustaafu yanaweza kuchangia hali ya sonona. Mfanyakazi anapoona anakaribia kustaafu na akang’amua kuwa hajajiandaa kikamilifu na maisha mengine nje ya mfumo wa ajira anaweza kujikuta akikata tamaa na maisha.

Vyovyote iwavyo, unapokuwa na sonona usichukulie jambo hilo kwa wepesi. Mbali na kuathiri utendaji wako wa kazi na hata kuhatarisha ajira yako, sonona inaweza kugharimu afya yako ya mwili na akili. Mbinu zifuatazo zinapendekezwa kisaikolojia kukabiliana na sonona.

Ongea na mnasihi

Kama tulivyoona, vyanzo vya sonona ni maisha ya kawaida ambayo si ajabu kumpata mtu yeyote. Inashauriwa waajiri kuwa na huduma ya unasihi kwa ajili ya wafanyakazi wao kila inapohitajika. Hata kama huduma hiyo haipatikani kazini kwako, usiache kutafuta msaada kwingineko.

Mnasihi atakusaidia kubaini vyanzo vya tatizo ambao mara nyingi ni vigumu kuvibaini ukiwa tayari na sonona. Inawezekana ikawa ni mtindo wako wa maisha nje ya kazi; mahusiano ya kifamilia; kutokujiandaa mapema na mambo muhimu yanayohitaji fedha au pengine ni mtazamo wako mbaya.

Ukiwasiliana na mnasihi mapema, kwa pamoja, mnaweza kusaidiana kutengeneza utaratibu wa kukabiliana na mzizi wa tatizo.

Ongea na mwajiri wako

Sonona inaathiri maisha yako ya kazi. Kama tulivyotangulia kuona kwa ufupi, wakati mwingine unapokuwa na sonona unaweza ukashindwa kufanya kazi kwa ufanisi. Usipojieleza mapema, hiyo inaweza kuwa sababu inayoweza kutumika kukuondoa kazini.

Inashauriwa kuongea na mkubwa wako wa kazi. Kama kwa mfano, umepewa kazi ya kushughukilia jukumu nyeti linalohitaji uzingativu, pengine unahitaji kuwa mkweli kwamba unahitaji msaada. Maneno yanayofanana na haya yanaweza kusaidia: “Ningependa kufanya kazi hii kwa umakini, lakini najisikia kuzidiwa. Naomba kama kuna uwezekano nipate msaada wa wenzangu zaidi,” au “Hali yangu ya kiafya si nzuri. Ninahitaji kupata msaada.”

Lonyamali Morwo, Mkurugenzi Mtendaji wa MultiSkills Business Consultancy ya Arusha anafikiri tabia za waajiri zinaweza  kuwa sehemu ya ufumbuzi: “Nashauri mwajiri asiwe na tabia ya kuwachokoza na kuwagombeza wafanyakazi. Utaratibu wa kufanya vikao vya mara kwa mara unasaidia wafanyakazi kuongea na kutoa dukuduku na kero zao katika utendaji wa kazi.”

Jitengenezee mfumo kinga

Mtindo mzuri wa maisha unaweza kukusaidia kukabiliana na sonona kabla hali haijawa mbaya. Mbali na kufanya mazoezi, kula vizuri, kulala kwa wakati, ni vizuri kuwa na ratiba ya kupumzika.

Tafuta mahali palipotulia ukiwa peke yako utazame vitu vinavyokupa amani na utulivu wa nafsi. Tangu nimeanza utaratibu huu nimeona faida yake. Nenda ufukweni bila kazi isipokuwa kutazama mawimbi ya bahari au kuona jua likizama; soma vitabu vinavyokupa matumaini; sikiliza muziki mwororo. Pia kulingana na uwezo, unaweza kwenda mahali ukatazame madhari ya kupendeza. Tabia kama hizi zinasaidia kupata utulivu wa nafsi.

Ikiwa unajisikia uchungu na wasiwasi, wakati mwingine inashauriwa kupata muda wa kulia kupunguza msongo wa hisia ndani yako. Usijizuie kuonesha hisia unapopita nyakati zinazokatisha tamaa.

Lakini pia ni vizuri kujenga urafiki wa karibu na watu unaowaamini unaoweza kuwashirikisha mambo yako binafsi. Unapojisikia kukata tamaa unahitaji kuwa na watu unaoweza kuzungumza nao hata kama hawawezi kukusaidia mawazo. Mahusiano mazuri na familia yako ni moja wapo ya kinga dhidi ya sonona.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Makundi Manne ya Tabia za Watoto Kitabia

Picha
Ingawa ni kweli tunazaliwa na sehemu ya tabia tulizonazo, upo ukweli wa kiutafiti unaothibitisha kwamba mazingira ya kimalezi yana nafasi kubwa katika kujenga tabia za mtu. Ukuaji wa mtoto kimwili na kiakili, mathalani, unatawaliwa zaidi na uasili ambao kwa kiasi kubwa hatuna mamlaka nao. Hata hivyo, ukuaji wa kihisia na kimahusiano unatawaliwa zaidi na mazingira ya kimalezi ambayo tayari tuliyaona kwenye makala iliyopita .
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»