Udhaifu wa sayansi (2)


NIMEKWISHA kueleza kuwa sayansi si njia bora sana ya kuelezea masuala nyeti. Wanaofikiri kwamba sayansi ndiyo hitimisho la ufahamu, ninathubutu kusema kuwa wanakosea sana.

Katika kuthibitisha madai haya, naomba kama nilivyoahidi, kukuletea mifano halisi.

Tuanze na mwanasayansi maarufu katika elimu ya mada na tabia zake, bwana August Kekule. Huyu bwana (hapa pembeni) aligundua kile kinachoitwa benzene. Benzene ina umbo hili hapa kwa chini kama huwahi kuisikia. Mdude huu ni muhimu sana ( samahani sina Kiswahili chake) katika organic chemistry.


Kekule ndiye aliyeugundua mdude huu wa ajabu ambao leo hii umeleta mabadiliko makubwa katika ufahamu wa mambo ya madawa na kadhalika. Itoshe kusema Benzene ni sehemu muhimu ya elimu ya viini mwili.


Mvumbuzi wa umbo hili, Bw. Kikule hakuficha ukweli kwamba hilo umbo la benzene alilipata kwenye NJOZI. Huruhusiwi kushangaa. Hakufanya jaribio maabara, hapana, bali aliliota katika ulimwengu wa ndoto! Kuna watu wanadhani nimetia chumvi ili kuiongeza nguvu hoja yangu. Subiri kidogo:


Ilikuwa ni mwaka 1898, alipokuwa akitoa mhadhara wa “kitaaluma” uliopewa jina la Kekule Memorial Lecture huko London. Hiyo ilikuwa ni baada ya umaarufu wake kupanda alipogundua benzene mwaka 1865. Kwa maneno yake mwenyewe, Kekule aliwaambia wasikilizaji wake ( hawa ni mabwanyenye wanaojiita eti Jamii ya Kikemia London) kama ifuatavyo na ninanukuu:


“…Nilikuwa nimekaa, nikiandika katika kitabu changu, lakini ikawa kama vile kazi haiendelei, mawazo yangu yalikuwa yamehama. Nikasogeza kiti changu katibu na moto, nkalala…Katika njozi nikaona madude kama atomi yanazunguka na kujinyonga nyonga kama nyoka vile…basi nikaamka; na nikautumia usiku wote uliobaki kumalizia bashiri hiyo (akimaanisha kuichora benzene kama alivyoiona ndotoni)…”


“Ndugu zangu tujifunze kuota” akaongeza Kikule. “Kwa kufanya hivyo, labda tunaupata ukweli…lakini tusije tukajikuta tunachapicha njozi kabla halijathibitishwa na ufahamu wa kawaida… ” Tafsiri isiyorasmi kutoka kitabu cha David E. Lewis, Organic Chemistry, a Modern Perspective, Uk 710.


Njozi za Kekule zilikuwa na nguvu ya aina yake. Na kwa hakika ndizo zilizosababisha “tafiti” (mimi nadhani ni njozi nyingine za mchana) za kupata umbo linalokubalika zaidi. Watu kama akina Claus (1867), Ladenburg (1869), L. Mayer (1884) na Thiele (1899) nao walijaribu kupendekeza maumbo yao, na baadae lile lililootwa na Kekule ndilo lililokubalika zaidi baada ya marekebisho madogo. Kwa maneno mengine, njozi zilishindanishwa, na iliyoshinda ikawa ni ile ya Kikule.



Si hivyo tu, sehemu kubwa ya Kemia, imejengwa kwenye “ulimwengu wa kufikirika zaidi na/au nadharia” kuliko uhalisi. Na ukiangalia kwa miwani kali utaona, kama nilivyokwisha kusema, kwamba sayansi inakuwa zoezi la kutafutia ushahidi wa maabara, mawazo ya kawaida, kwa jina zuri, eti utafiti.


Pamoja na kusema hivyo, naomba nisieleweke vibaya. Silengi kudai kuwa sayansi haina maana. Sikusudii unielewe kimarienge kuwa sayansi haina maarifa. La hasha. Ninaelewa kuwa sayansi imesaidia kubaini mambo ambayo hayakuwa yanabainika kabla. Yapo mengi. Ingawa sidhani kama ni sahihi kusema huo ni ugunduzi kwa maana halisi ya ugunduzi. Kwa hiyo kama ambavyo, uchawi wa Sumbawanga na Tanga unavyosaidia watu kwa maana hii na ile, sayansi nayo kwa maana hiyo hiyo, imesaidia-saidia.


Ndio. Imesaidia sana. Imesaidia kuwa kichaka cha mawazo ya binadamu wenzetu wanaojifanya wanafikiri zaidi yetu.


Najua fika hutakubaliana na mimi mpaka hapo. Huo ni ushahidi wa wazi wa nguvu ya wanasayansi.Tutaendelea.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Makundi Manne ya Tabia za Watoto Kitabia

Picha
Ingawa ni kweli tunazaliwa na sehemu ya tabia tulizonazo, upo ukweli wa kiutafiti unaothibitisha kwamba mazingira ya kimalezi yana nafasi kubwa katika kujenga tabia za mtu. Ukuaji wa mtoto kimwili na kiakili, mathalani, unatawaliwa zaidi na uasili ambao kwa kiasi kubwa hatuna mamlaka nao. Hata hivyo, ukuaji wa kihisia na kimahusiano unatawaliwa zaidi na mazingira ya kimalezi ambayo tayari tuliyaona kwenye makala iliyopita .
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»