Ukitaka Mwenzako Akuamini, Jifunze Kutanguliza Mahitaji Yake

PICHA: Merriam-Webster


WIKI iliyopita nilitoa mifano michache ya namna ubinafsi unavyoweza kuwa na manufaa katika kutusaidia kupambana na hatari zinazotishia usalama wetu –kimwili na kisaikolojia. Nilisema ubinafsi pamoja na ukakasi wake unalenga kutusukuma kupata mahitaji yetu ya msingi. Jambo hili liliwahi kuelezwa na Abraham Maslow.


Kwa mujibu wa Maslow, unahitaji ‘kushibisha’ ule ubinafsi unaoishi ndani yako kwanza ili upate nguvu za kupanda ngazi ya juu kabisa ya ustawi wa mwanadamu. Maslow anasema wakati huo ‘unaposhibisha’ ubinafsi wako, muda mwingi utautumia ‘kupambana na hali yako’ kuliko kujali ustawi wa watu wengine. Utakuwa na marafiki unaowatumia ‘kushibisha’ ubinafsi wako. Utatamani kupendwa kuliko kupenda. Utatarajia kupewa kuliko kutoa.

Hata hivyo, Maslow anasema, kadri njaa hiyo ya kukidhi mahitaji yako binafsi inavyoshibishwa, ndivyo unavyopanda ngazi kuanza kujali mahitaji ya watu wengine. Katika hatua hii, Maslow anasema, mwanadamu hujiona anacho kitu cha kumpa mwingine. Furaha yake huanza kutegemea namna anavyoweza kugusa maisha ya wengine kuliko anavyonufaika kibinafsi. Ikiwa hivyo, kwa mujibu wa Maslow, basi unakuwa umefikia hatua ya juu kabisa ya kupevuka kama binadamu aliyestawi na kufanikiwa.

Urafiki kati ya watu wawili waliofikia hatua hii ya ustawi wa nafsi una nafasi kubwa ya kuleta utoshelevu mkubwa kwa sababu kuu mbili. Kwanza, kila mmoja anakuwa na nguvu ya kuvaa viatu vya mwenzake akitaka kuelewa mahitaji yake. Mazungumzo yao, kwa mfano, hujaa usikivu na uzingativu kuliko kuongea na kutaka kusikika. 

Mnasihi maarufu Carl Rogers aliuita uwezo huu, empathetic understanding, yaani kuvaa viatu vya mwenzako ili kuelewa kile anachojaribu kukisema. Hii ndiyo sifa ya mtu anayetanguliza mahitaji ya mwenzake. Hata pale mtu huyu anapokuwa hakubaliani na mtu, bado ni rahisi kwake kuvumilia. Uvumilivu ni tabia ya mtu anayetambua upande wa mwenzake.

Niliwahi kukutana na Evans (sio jina lake halisi) aliyekuwa na mgogoro na mke wake.  Evans alikuwa na shida ya mawasiliano na mke wake aliyekuwa amezira kwa hasira kwa majuma kadhaa. Mara nyingi walipojaribu kuzungumza, Evans aliniambia, waliishia kugombana. Ukuta mkubwa wa mawasiliano ulikuwa umejengeka kati ya Evans na mke wake.

Katika mazungumzo yetu, niligundua Evans alikuwa na tatizo la kutokusikiliza. Muda mwingi katika mazungumzo yetu, Evans alishika shika simu yake kufuatilia kilichokuwa kinaendelea kwenye mitandao ya kijamii. Wakati mwingine alipiga simu bila hata kuomba radhi. Hakuwa na utulivu. Nilihisi hiyo ndiyo tabia yake hata anapokuwa nyumbani. Nilimwomba kukutana na mke wake pia kama sehemu ya kutafuta ufumbuzi. Alinikubalia.

Mke wake alithibitisha hisia zangu. Alalamika namna Evans alivyo mwanaume mbinafsi asiyejitambua. Alitoa mfano kuwa mara zote walipozungumza, Evans alishikilia msimamo wake. Evas hakupenda kusikiliza upande wa mke wake. Wakati mwingine alifanya maamuzi yanayopendelea upande wake bila kuzingatia mke wake alifikiri nini. Ilikuwa dhahiri mke wake alikuwa amechoshwa na tabia ya Evans kujitanguliza mwenyewe.

Evans alihitaji kujifunza tabia mpya ya kumtanguliza mke wake. Evans alihitaji kujifunza kuwa msikivu na kuvaa viatu vya mkewe. Tulifanya zoezi la kusikiliza kwa uzingativu. Tulijifunza umuhimu wa kuacha kutumia simu, tabia ya kuangalia wapita njia, kupiga miayo, na kujenga tabia ya kufuatilia anachokisema mwingine kwa vitendo. Haikuwa kazi rahisi lakini hatimaye Evans alielewa. Evans alijifunza namna tabia yake ya kujitanguliza ilivyochangia tatizo kinyume na mawazo aliyokuwa nayo awali.

Evans alirudi nyumbani kufanyia kazi tuliyojifunza. Alianza kujifunza ‘kumpa masikio’ mke wake na kuelewa mtazamo wake. Evans alianza kutanguliza hisia za mke wake badala ya kuweka mbele hisia zake. Haikuwa rahisi mwanzoni. Lakini aliposimamia tabia hiyo mpya kwa muda, taratibu mke wake alianza kumwamini. Moyo wake ukaanza kufunguka kwa Evans. Nilipokutana na Evans majuma kadhaa baadae aliniambia, “Kumbe kumtanguliza (mke wangu) kumenisaidia kupata nilichokitaka.” Evans aliaminika kwa sababu alijifunza kumtanguliza mke wake.

Hiki ndicho ninachomaanisha ninaposema ndoa bora hujengwa kwa uwezo wa kumtanguliza mwenzako. Ingawa kwa haraka haraka inaweza kuonekana ni utumwa wa namna fulani, lakini mwisho wa siku, unapomtanguliza mwenzako, wewe ndiye unayenufaika kwa kumfanya mwenzako naye asukumwe kufikiria mahitaji yako.

Evans angeendelea kusisitiza jinsi alivyo sahihi kwa mipango na tabia yake badala ya kufikiri mke wake naye anawaza nini, asingeweza kubomoa ukuta wa mawasiliano uliokuwa umejengeka kati yao. Kwa maana nyingine, kutanguliza mahitaji yake kungemnyima hitaji lake la kuwa karibu na mke wake.


Nimalizie kwa kukuuliza, mara ngapi umeshindwa kujua mwenzako anahitaji nini kwa sababu muda wote umekuwa ukitanguliza kile unachokitaka? Je, kwa kutanguliza matakwa yako, umekuwa ukijanga uhusiano wako na mwenzako? Pengine unahitaji kujifunza kumtanguliza mwenzako. Kwa kufanya hivyo mwenzako atakuamini kama ilivyotokea kwa Evans.

 Makala haya yalichapishwa kwenye safu ya SAIKOLOJIA, kwenye gazeti la MTANZANIA. Unaweza kufuatilia kila Alhamis.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo ya Kuzingatia Unapoandika Wasifu wa Kazi (Curriculum Vitae)

Picha
Katika mchakato wa kuomba ajira baada ya kuona tangazo la kazi, mambo matatu ni dhahiri. Mosi, huombi kazi hiyo wewe mwenyewe. Wapo watu wengi wanaoandika maombi na hivyo kuongeza ushindani wa nani atapata. Pili, nyaraka unazotuma kwa mwajiri mtarajiwa ndizo zinazojenga utambulisho wako kabla wewe mwenyewe hujafahamika. Tatu, afisa mwajiri hatatumia muda mrefu kusoma maelezo yako. Katika hali ya kawaida, atatumia dakika moja kuamua ikiwa amevutiwa na maelezo yako ama la.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi
Soma zaidi »»

Tabia za Mtoto wa Miaka 0 – 3 Kimahusiano na Kihisia

Katika makala yaliyopita , tuliangalia matukio muhimu ya kimakuzi katika maeneo mawili makubwa ya ukuaji wa mtoto nayo ni 1) kimwili na 2) kiakili. Katika sehemu hii ya pili, tunasaili ukuaji wa kimahusiano na kihisia ili kutazama yabia zinazojitokeza pasipo kuathiriwa na malezi na haiba ya wazazi. Kwa lugha nyingine, haya ni matarajio ya mtoto yanayoendana na umri wake bila kuingiliwa na matarajio na yanayofanywa na mzazi kwake.
Soma zaidi »»