Sababu zipi hufanya tofauti za attachments kwa watoto?


KATIKA mfululizo wa makala haya, tumeeleza namna watoto tangu wanapozaliwa,wanavyoungamanishwa na mama zao kwa kihisia. Tulitumia neno attachment kuelezea mahusiano baina ya mama na mwanae, mahusiano ambayo kimsingi ndiyo huamua mtoto anakuwa na tabia gani huko mbeleni kama tutakavyoeleza. Vile vile, tulieleza namna tunavyoweza kubaini usalama wa kihisia walio nao watoto kwa kuangalia namna wanavyoitikia kuondoka kwa mama, na kadhalika wanavyoitikia kurudi kwa mama. Tafadhali fuatilia makala haya hapa, kabla hujaendelea zaidi.

Katika makala haya, kwa ufupi, tutatazama sababu zinazochangia sana hisia hizo za usalama anazokuwa nazo mtoto. Tutazungumzia sababu tatu pekee: Ubora wa malezi ya mama, mazingira ya familia na maumbile ya mtoto mwenyewe.

Ubora wa malezi ya mama

Msomaji atakumbuka kuwa tumegusia kidogo wajibu wa mama katika kumfanya mwanae ajenge mahusiano naye. Kimsingi, tunapozungumzia ubora wa malezi ya mama, kwa mujibu wa magwiji wa masuala haya kama vile Belsky & Rovine na Ainsworth kuna masuala makubwa manne ya kutazama.

Moja, uelewa sahihi wa ishara za mahitaji ya mtoto. Hapa tunazungumzia sensitivity, yaani, kwa jisni gani mama anaweza kuyatambua, tena kwa ufasaha, mahitaji ya mwanae. Hili tulilieleza kidogo. 

Pili, upendo wa mama kwa mtoto unaoonyesha kumpokea mtoto vile alivyo. Hapa tuna maana ya namna mama anavyoweza kuonyesha kumpokea mwanae bila kujali alivyo. Tuna maana ya hata kama mtoto ni msumbufu, mliaji na kadhalika, mama awe na uwezo wa kumkabili kwa upendo bila hasira na ugomvi. 

Tatu, uelewa na hitaji la kujitegemea kwa mtoto kwa maana ya kumpa nafasi mtoto kupumua. Kutokumbana mno mtoto ajione mtumwa wa matakwa ya mtu mwingine. Nne na mwisho ni upatikanaji wa mama kwa mtoto. Kwamba mama yupo au ana tabia ya kutoweka nyumbani na kumwacha mtoto chini ya uangalizi wa watu wasiofahamika.
Cha kuongeza na kusisitiza hapa ni kwamba aliyoyapitia mama katika utoto wake yana mchango mkubwa sana kwa namna anavyohusiana na mwanae. Kwa maana nyingine usalama wa kihisia au kinyume chake ndivyo vinavyoamua aina ya mahusiano kati ya mama na mwanae.

Mazingira ya familia 

Tafiti zinaonyesha kuwa mazingira anamokulia mtoto nayo yana nafasi kubwa ya kuathiri anavyojisikia kisaikolojia. Hapa tunazungumzia masuala kama misuguano ya ndoa, matatizo ya fedha, misongo ya mawazo inayosababishwa na maisha yote hayo yanayoingilia namna wazazi wanavyoweza kuhusiana na wanao.

Tunajua kuwa pilika pilika za maisha zinafanya wazazi wakose muda na malezi. Ugomvi kati ya wazazi, kwa maana ya afya duni ya mahusiano ya wazazi wenyewe, huathiri moja kwa moja namna wanavyowekeza muda wao kuwakuza watoto katika njia ipasayo.
Mzazi mwenye msongo wa mawazo, anayejisikia kutokuwa salama yeye mwenyewe hawezi kuhangaika kumtafutia mtoto usalama asiokuwa nao.

Maumbile ya mtoto mwenyewe 

Upo ukweli kuwa watoto wanatofautiana kihaiba (temperament). Wapo watoto wepesi kuhusiana nao tangu kuzaliwa na wapo walio wagumu kuwaelewa wanataka nini na kwa nini hasa kwa wazazi wachanga na wanaodhani kulea ni automatic. 
Watafiti wanakubaliana kuwa maumbile ya mtoto nayo yana nafasi kwa kiasi fulani katika kuleta changamoto ya malezi kwa mama ingawa imethibitisha kuwa kila mtoto anayo nafasi sawa ya kuwa salama hikisia ikiwa watapata mazingira yanayowasaidia kuwa hivyo.

Katika kuhitimisha sehemu hii, tunakubaliana kuwa mazingira ya malezi yana nafasi kubwa zaidi kuliko maumbile ya kuzaliwa mtoto. Kila mzazi anaweza kumfanya mwanae kuwa salama (secure kihisia).

Katika sehemu zinazofuta, tutajadili implication ya attachment hizi tulizojadili kwa tabia ya mbeleni kwa mtoto.

 Itaendelea...

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Ukuaji wa Kiakili na Kimwili kwa Mtoto wa Miaka 0 – 3

Picha
Katika makala haya, tunatazama kwa ufupi makuzi ya mtoto mwenye umri wa siku moja mpaka miezi 36. Tutaangalia mambo ya msingi yanayonesha ukuaji wa mtoto unavyoendelea katika maeneo makubwa manne; 1) ukuaji wa kimwili 2)  kiakili 3)  kimahusino na watu wengine na mwisho 4) kihisia. Kwa kawaida maeneo haya manne yanategemeana ili kumwezesha mtoto kukua kwa ujumla. Kwa mfano ili mtoto akue kimwili, anahitaji ukuaji wa akili ipasavyo ambayo nayo itaathiri namna anavyomudu hisia zake na hivyo kuhusiana na watu wengine. Kwa hiyo ni sawa tukisema hakuna ukuaji wa eneo moja usiotegemea eneo jingine.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»