Yatambue Madhara ya Adhabu ya Bakora

INGAWA wazazi wengi huwachapa watoto wakiamini wanafanya hivyo kwa lengo la kuwaadabisha, tulibainisha sababu zilizojificha. Kwa ujumla, tunaweza kusema mzazi aliyelelewa kwa fimbo hujikuta na yeye akiamini fimbo ndio suluhu ya matatizo ya kinidhamu anayoyaona kwa mwanae.

Aidha, mzazi mwenye hasira kwa sababu yoyote, anakuwa na uwezekano mkubwa wa kutumia fimbo anapofikiria kumwadhibu mwanae. Matumizi ya fimbo katika mukhtadha huu, ni namna ya kujisaidia yeye mwenyewe kukabiliana na hasira na msongo wa mawazo na sio kumsaidia mtoto kama inavyoaminika.

Ndio kusema, mzazi anapokuwa na changamoto zinazomkosesha amani, iwe ni hali duni ya kiuchumi, migogoro ya ndoa, kutokuwa na utulivu wa maisha, anakuwa na uwezekano mkubwa wa kutumia adhabu kama namna ya kujituliza bila yeye mwenyewe kughamua.

Kuna jambo muhimu la kuzingatia kabla hatujatazama madhara ya kumwadhibu mtoto. Ingawa watoto wote bila kujali jinsia ni wahanga wa adhabu ya viboko katika jamii, watoto wa kiume huwa na uwezekano mkubwa zaidi wa kuchapwa kuliko wenzao wa kike.

Imejengeka imani isiyowazi kuwa adhabu kwa mtoto wa kiume ni lazima iwe nzito na yenye kuleta maumivu zaidi kuliko ile anayopewa msichana. Kwamba unapomwadhibu mtoto wa kiume unaweza kutumia mabavu zaidi kuliko unapomwadhibu mtoto wa kike.

Katika mazingira ya shule, mathalani, watoto wa kike walichapwa viganjani wakati watoto wa kiume walichapwa kwa namna inayowadhalilisha zaidi.

Tunaweza kuwa na tafsiri nyingi kuelezea tofauti hii. Lakini mojawapo, jamii inaelewa maumivu yanayoambatana na mapigo ya fimbo na hutuzitumia kama namna ya kukuza fikra za ubabe na mabavu kwa watoto wa kiume. Fimbo zinakuwa namna fulani ya kuendelea mfumo dume kwenye jamii.

Hata hivyo, viboko vimethibitika kuwaathiri watoto. Tukiachana na madhara ya mwili yanayoweza kutokana na majeraha, yapo matatizo makubwa matatu ya kisaikolojia.

Huharibu uhusiano na mtoto

Adhabu ya fimbo, kama tulivyoona, ina uhusiano mkubwa na hasira anazokuwa nazo mzazi. Tunafahamu mtu aliyekasirika anaweza kufanya lolote ikiwemo kutumia nguvu nyingi kupita kiasi kuliko ambazo angetumia kama angesubiri hasira zipungue.

Upo utafiti mmoja ulioonyesha kuwa mtu mwenye hasira anapopewa nafasi ya kutulia na kupooza hasira zake anakuwa mwepesi kughairi matumizi ya adhabu. Mtu huyo huyo anapotoa adhabu akiwa na hasira, adhabu huwa kali zaidi.

Mara nyingi, mtu anapotumia fimbo hufanya hivyo akiwa na hasira. Kwamba anayeadhibiwa amefanya kosa linalostahili kichapo, hufanya adhabu iwe ya papo kwa hapo. Hakuna kusubiri. Na ilivyo, hawezi kuchapa kimya kimya. Hukazia kichapo anachokitoa kwa maneno ya kushutumu na kulaumu. Lengo ni kuonyesha kuwa amefanya hivyo kwa nia njema.

Matokeo yake adhabu kudhuru uhusiano wa mzazi na mtoto. Mtoto anayechapwa, kwa mfano, hujiona kama mtu asiye thamani kwa mzazi wake hasa kama mzazi hana tabia ya kukarabati mahusiano yake upya na mwanae baada ya kumchapa.

PICHA: parentspartner.com
Vile vile, wakati mwingine wazazi huwachapa watoto wao bila staha. Mtoto huchapwa hadharani mbele ya watu mfano rafiki zake na wadogo zake. Kuchapwa katika mazingira ya namna hii humfanya ajisikie kudhalilishwa na kuonewa. Mtoto hutafsiri kuchapwa kama kutokuthaminiwa na kupewa heshima yake hata kama ni kweli amekosea. Hali hii huathiri uhusiano kati ya mzazi na mtoto.

Pia wazazi wengine hawakumbuki kukaa na watoto baada ya adhabu kufafanua sababu iliyowalazimu kuwachapa na kujadili tabia mbadala. Mzazi mwenye uwezo wa kufanya mazungumzo ya namna hii baada ya fimbo, maana yake angeweza kabisa kuachana na mpango wa fimbo tangu awali. Kwa hiyo, ni nadra mzazi aliyemchapa mwanae kufikiria kurudisha mahusiano baada ya adhabu.

Kukosekana kwa ukaratabu huu baada ya adhabu ya fimbo hufanya watoto waachwe na majeraha moyoni ambayo, pasipo hatua kuchukuliwa, huathiri mitazamo ya watoto na hata namna wanavyowachukulia wazazi wao.

Hukuza tabia ya usugu

Fimbo zina tatizo la kuzoeleka. Kadri inavyotumika kumsababishia maumivu mtoto, ndivyo inavyobidi iwe kali zaidi. Isipokuwa kali na nzito haiwezi tena kuendelea kumfanya mtoto apate maumivu yanayotarajiwa. Kama mtoto alikuwa akichapwa fimbo mbili ndogo, baada ya muda, fimbo mbili hazitshi kumpa wasiwasi. Anajua akikosea, atapata fimbo mbili na mambo yataisha.

Kwa kuwa mzazi hana namna nyingine ya kumrudi mwanae, mtoto hufanya kosa lile lile. Mzazi naye hutumia mbinu ile ile ya kumsababishia mtoto maumivu akifikiri anaweza kumjengea hfu ya kutorudia alichokifanya. Kwa mshangao wake, mzazi anaweza mtoto hufika mahali hatetemeki kama ilivyokuwa awali.

Suluhu inakuwa ni kuongeza mapigo ili kutengeneza woga unaoonekana kupotea. Kadri mapigo yanavyozidi kuongezeka na kuwa makali zaidi, ndivyo adhabu inavyoendelea kupoteza maana yake na kugeuka kuwa ugomvi kati ya mzazi na mtoto.

Watoto wanaozoea hali ya kupigwa, ni watu sugu hata katika mahusiano yao na watu wengine. Wengi wanapokuwa watu wazima hukosa uwezo wa kujua hisia za wengine kwa sababu wamekulia kwenye mazingira yaliyowazoeza kupuuza hisia zao wenyewe.

Hufundisha Ubabe

Fimbo humfundisha mtoto kutumia nguvu katika kutatua migogoro anayokutana nayo. Watoto wanaochapwa, mara nyingi huwa ni wagomvi katika maisha halisi. Hujikuta wakiwa na mazoea ya kupigana na wenzao na hata watu wengine kama namna ya kutatua matatizo yao.

Tabia ya ugomvi anakuwa amejifunza kwa wazazi wake mwenyewe. Amemwona baba akishika fimbo kushughulikia tatizo yanayojitokeza na yeye atamshika shati mtu mwingine anayemkosea. Hawezi kuona njia nyingine bora zaidi. Mtoto wa nyoka anaendelea kuwa nyoka.


Matokeo ya mazoea haya ni kumfanya awe mtu wa mabavu, mchokozi kwa wenzake, asiyeweza kuelewa hisia za wengine na mwisho wake na yeye wenyewe hugeuka kuwa mtu anayeunga mkono fimbo kwa watoto wake. Ni namna fulani ya kuridhisha utamaduni wa ubabe.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Ukuaji wa Kiakili na Kimwili kwa Mtoto wa Miaka 0 – 3

Picha
Katika makala haya, tunatazama kwa ufupi makuzi ya mtoto mwenye umri wa siku moja mpaka miezi 36. Tutaangalia mambo ya msingi yanayonesha ukuaji wa mtoto unavyoendelea katika maeneo makubwa manne; 1) ukuaji wa kimwili 2)  kiakili 3)  kimahusino na watu wengine na mwisho 4) kihisia. Kwa kawaida maeneo haya manne yanategemeana ili kumwezesha mtoto kukua kwa ujumla. Kwa mfano ili mtoto akue kimwili, anahitaji ukuaji wa akili ipasavyo ambayo nayo itaathiri namna anavyomudu hisia zake na hivyo kuhusiana na watu wengine. Kwa hiyo ni sawa tukisema hakuna ukuaji wa eneo moja usiotegemea eneo jingine.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»