Fanana na Unayetaka Asikilize Nasaha Zako

Fikiria mtoto amekuwa na tabia ya kufanya vibaya darasani. Wewe kama mzazi hupendi hali hiyo. Ungetamani mtoto afanye vizuri. Kwa shauku hiyo, unaona uongee na mwanao kumhamasisha afanye juhudi kwenye masomo.

Unamwambia, 'Hebu jitahidi mwanangu. Alama hizi unazopata hazifai. Mimi sijawahi kupata alama hizi. Nilipokuwa na umri kama wako, nilikuwa na bidii sana kwenye masomo. Kwa sababu ya kufanya bidii, siku zote nilishika nafasi kati ya nambari moja na tatu darasani!'

Lengo ni jema kabisa. Unachofikiri hapo ni kuwa mwanao akisikia simulizi la mafanikio yako, atahamasika na kuanza kujitahidi. Unafikiri uwezo wako unaweza kumtia hamasa kijana. Inawezekana ikawa hivyo. Lakini mara nyingi mambo huwa kinyume.

Unapomwambia kijana namna ulivyokuwa ukifanya vizuri, unaweza kuibua hisia mchanganyiko. Kijana wako anaweza kusikia ujumbe tofauti na huo. Kichwa chake kinaweza kuchakata taarifa tofauti kabisa. Ujumbe huo huo ukasikika, 'Mimi baba yako nilikuwa mtu mwenye akili sana. Nashangaa kwa nini wewe ni mjinga kiasi hiki.'

Tafsiri hiyo inafanya nafsi ya mtoto ijisikie kudhalilika. Hakuna mtu anapenda kujisikia dhalili. Ili kukabiliana na udhalili huo, mtoto anafikiri, 'Huyu mzee anajiona kichwa sana. Hapa ameniita kunizodoa tu. Sasa nitakachofanya ni kuachana nae. Kwanza haelewi mambo yalivyo magumu shuleni siku hizi.'


Kufanana ni kuvaa viatu vyake

Kwa kawaida, watu wanavutiwa na wale wanaofanana nao; wanaoishi maisha kama yao; wenye changamoto kama zao. Hujisikia vizuri kuona mtu anayewashauri, anaelewa maisha yao, yuko kama wao.

Ni vigumu kumvutia mtu unayemwonesha ulivyo tofauti nae. Unapomfanya ajione tofauti na wewe, labda kwa kuwa na uwezo asionao yeye, anakata mawasiliano na wewe. Akiisha kukata mawasiliano hayo, anawasha taa itakayomsaidia kumwulika ujumbe wako kwa kuukosoa; kuubatilisha ili kuhalalisha kwa nini yeye anapata matokeo tofauti na hayo unayomsimulia. Matokeo yake hawezi kufurahia kuusikiliza hata kama ujumbe wako ungemsaidia.

Usijitofautishe

Nasaha na ushauri mwingi mzuri hukosa kibali kwa walengwa. Wanaoshauri hutumia nguvu nyingi kujitofautisha na wanaolengwa. Tofauti hiyo inakaribisha shughuli ya ujumbe huo kupigwa.

Mfano, mzazi anaongea na vijana wenye changamoto za mahusiano ya ujana. Pengine kwa kufikiri anaweza kuwahamasisha, anatumia muda mwingi kusimulia namna yeye alivyokuwa na 'ujana mtakatifu.' Vijana hawa ambao tayari hawana huo utakatifu, wanajisikia dhalili. Hawatamsikiliza. Fikra zao zitakata mawasiliano na kuanza kuhoji yasiyolengwa. Watahoji ukweli wa yanayosemwa; tofauti ya mazingira ya wakati huo na haya waliyonayo wao na kwa kweli uwezekano wa wao kupokea ujumbe huo ni mdogo.

Kumwelewa unayemshauri

Vijana hawa ambao tayari wanaishi kwenye changamoto wanahitaji mzazi mwenye ujasiri wa kwanza, kuelewa mazingira yao na waamini kuwa anaelewa. Pili, ili wamwamini mzazi huyu anahitaji kuwa na ujasiri wa kuwaambia namna yeye mwenyewe alivyokuwa kama wao lakini akajifunza kushinda changamoto hizo kama zao.

Kijana mwenye changamoto anapoyaona maisha yake kwa mzazi huyu, atafungua moyo wake kujifunza kwa vipi anaweza kuiga mbinu za kufanikiwa. Ndio kusema, mapungufu, makosa na udhaifu vikisemwa vizuri vinaweza kuwa na nguvu ya kumbadilisha mtu kuliko masimulizi ya mafanikio.


Kwa wazazi, kama kweli unataka kijana wako ahamasike kuchukua hatua za kubadilisha tabia yake, huna sababu ya kumsimulia namna ulivyokuwa bora kuliko yeye. Mfanye ajione kwenye maisha yako. Atahamasika kubadilika.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Ukuaji wa Kiakili na Kimwili kwa Mtoto wa Miaka 0 – 3

Picha
Katika makala haya, tunatazama kwa ufupi makuzi ya mtoto mwenye umri wa siku moja mpaka miezi 36. Tutaangalia mambo ya msingi yanayonesha ukuaji wa mtoto unavyoendelea katika maeneo makubwa manne; 1) ukuaji wa kimwili 2)  kiakili 3)  kimahusino na watu wengine na mwisho 4) kihisia. Kwa kawaida maeneo haya manne yanategemeana ili kumwezesha mtoto kukua kwa ujumla. Kwa mfano ili mtoto akue kimwili, anahitaji ukuaji wa akili ipasavyo ambayo nayo itaathiri namna anavyomudu hisia zake na hivyo kuhusiana na watu wengine. Kwa hiyo ni sawa tukisema hakuna ukuaji wa eneo moja usiotegemea eneo jingine.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»