Wajibu wa Mzazi kwa Mtoto Kisheria



Tumeshuhudia matukio mengi katika jamii yetu ya watoto kunyanyaswa na kudhalilishwa na watu wazima wakiwemo walezi na hata baadhi ya wazazi wasio waadilifu.

Imekuwa kawaida kusikia watoto yatima wakitendewa vitendo vya uonevu baada ya wazazi wao kufariki. Ndugu na jamaa, bila haya, wamekuwa wakifanya maamuzi yanayowahusu watoto bila kuzingatia maslahi na haki za watoto.

Unyanyasaji wanaofanyiwa watoto, wakati mwingine unafanyika kwa sababu wazazi, walezi na hata jamii kwa ujumla hawafahamu wajibu walionao kwa mtoto kisheria. Kutokujua namna mtoto anavyolindwa kisheria kunaweza, kwa namna moja au nyingine, kuchochea vitendo hivi.

Katika [blogu] hii kila Alhamisi, tunakusudia kukuletea dondoo muhimu kama zinavyoainishwa kwenye sheria ya Mtoto Na. 21 ya 2009 iliyotungwa kwa minajili ya kulinda maslahi na ustawi wa mtoto.

Sheria hii ilitungwa na serikali yetu kukidhi matakwa ya mikataba ya kimataifa inayomhakikishia mtoto haki zake za msingi.

Kwa mhutasari, sheria hii inalenga kumwekea mtoto mazingira ya kukua na kustawi katika nyanja zote za kimaisha bila kudhalilishwa, kuonewa na kunyanywaswa na jamii ikiwemo familia yake. Ingawa msisitizo ni kumlinda mtoto zaidi, sheria hii pia inafafanua wajibu wa mtoto kwa familia na jamii kwa ujumla.

Labda tuanze na tafsiri ya mtoto. Mara nyingi tumetumia neno ‘mtoto’ kumaanisha mambo mengi kwa wakati mmoja. Kwa mfano, unaweza kushangaa mzee wa miaka 55 anajitambulisha kama ‘mtoto’ wa tatu katika familia yake. ‘Mtoto’ huyu wa tatu, naye anaweza kuwa na ‘watoto’ kadhaa wenye umri wa utu uzima.

Hapa mtoto maana yake ni nini? Mtoto, katika mazingira hayo, ni mtu aliyezaliwa na mtu mwingine bila kujali umri wake. Tafsiri hii inazingatia uhusiano wa mzazi na mwanae bila kujali umri.

Kadhalika, unaweza kusikia mtu mwenye miaka 40 akidaiwa kufanya mambo ya kitoto. Utoto, kwa mazingira hayo, ni kufanya vitendo visivyoakisi uwezo wa mtu mzima anayejitegemea. Jamii inakuwa na matarajio fulani kwa mtu anayejitambulisha kama mtu mzima. Anatarajiwa kufikiri kwa namna fulani, kufanya vitu kwa namna fulani na hata kuonekana kwa namna fulani.

Inapotokea mtu mzima huyu anashindwa kukidhi matarajio hayo, watu humtazama kwa jicho la ‘utoto.’ Utoto ni sifa mbaya kwa mtu mzima.

Lakini, kidini tunaambiwa ‘msipokuwa kama watoto wadogo hamuwezi kuurithi uzima wa milele.’ Mtoto, katika mukhtadha huu, si sifa mbaya. Tabia za kitoto kimsingi ni sharti muhimu la kumpa mtu sifa za kuuona ufalme wa mbinguni.

Hata hivyo 'mtoto' huyu anaelekezwa kuendelea kukua na kuongezeka ili awe na sifa ya kujitegemea na kuwategemeza wengine. Haifai kuendelea kuwa 'kama watoto wachanga' wanaoendelea kuwategemea wengine. Jambo hili linaelezwa kisaikolojia pia. 

 Kisaikolojia mtoto anaweza kuwa mtu yeyote bila kujali umri wake ambaye bado anaendelea kukua kiakili, kimwili, kiroho na kimahusiano. Hata hivyo, mtu mwenye miaka pungufu ya 12 ana nafasi kubwa ya kuwa na sifa hizi. 

Sababu kubwa ni kuwa katika umri huo, mtu huyu bado anaendelea kukomaa na kupevuka kiakili, kimwili, kiroho na kimahusiano. Ndio kusema mtu ambaye bado hawezi kujitegemea kimwili, kiakili, kiroho na kijamii, ana sifa za kuitwa mtoto.

Kwa kuwa tafsiri za ‘mtoto’ na ‘utoto’ zinaweza kuwa na mkanganyiko mkubwa kama tulivyouona hapo juu, sheria hii imetumia kigezo kimoja cha umri kumtambua mtu mwenye sifa za kuitwa mtoto.

Mtoto, kwa mujibu wa sheria hii, ni mtu yeyote mwenye umri wa chini ya miaka 18. Haijalishi amepevuka akili kiasi gani, maadam ana umri usiozidi miaka 18 mtu huyo bado ataendelea kutambuliwa na sheria hii kama mtoto.
Mtu anayekidhi sifa hii amepewa haki na wajibu kisheria kama tutavyobainisha katika makala yanayofuata.


Inaendelea

Fuatilia Safu ya Uwanja wa Wazazi kwenye gazeti la Mtanzania kila Alhamisi kwa mjalada huu.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye
Soma zaidi »»

Zijue Tabia Nne za Kiongozi Bora Kazini

Picha
Ufanisi kazini, kwa kiasi kikubwa, unategemea uwezo alionao kiongozi. Huyu ni mtu mwenye mamlaka yanayompa sauti ya kuhamasisha watu kujiwekea dira na utaratibu wa kuifikia dira hiyo. Kiongozi anatambulishwa na uwezo wake wa kuwavuta na kuwashawishi watu makini kutumia vipawa , ujuzi na uzoefu walionao katika kuwezesha kufikia malengo mapana ya kampuni, taasisi au kikundi husika.
Soma zaidi »»

Tabia za Mtoto wa Miaka 0 – 3 Kimahusiano na Kihisia

Katika makala yaliyopita , tuliangalia matukio muhimu ya kimakuzi katika maeneo mawili makubwa ya ukuaji wa mtoto nayo ni 1) kimwili na 2) kiakili. Katika sehemu hii ya pili, tunasaili ukuaji wa kimahusiano na kihisia ili kutazama yabia zinazojitokeza pasipo kuathiriwa na malezi na haiba ya wazazi. Kwa lugha nyingine, haya ni matarajio ya mtoto yanayoendana na umri wake bila kuingiliwa na matarajio na yanayofanywa na mzazi kwake.
Soma zaidi »»