Jifunze Namna Bora ya Kumzawadia Mwanao

Watoto wanapenda zawadi. Namna watoto wanavyochukulia zawadi inabadilika kulingana na umri. Katika umri mdogo, mtoto huchukulia zawadi kama haki ya kupata kila akipendacho kwa wakati wowote. Mzazi anaporudi nyumbani jioni, kwa mfano, watoto hutarajia pipi bila kufanya chochote.

Lakini kadri mtoto anapoendelea kukua, mtazamo wa zawadi kama haki hupungua. Mtoto huanza kufikiria zawadi kama matokeo ya kufanya kile kinachotarajiwa na mzazi. Mtoto anapofaulu mtihani, mathalani, anatarajia kitu. Unapompa kile anachokitarajia, anajenga hamasa na motisha ya kutia bidii zaidi masomoni.  

Aidha, uzito wa zawadi kwa mtoto hutegemea na wakati. Zipo nyakati ambazo zawadi hubeba maana zaidi kwa watoto kuliko wakati mwingine. Kwa mfano, katika familia nyingi, msimu wa sikukuu unapokaribia watoto hutarajia zawadi zaidi kuliko wakati mwingine wowote. Hawezi kuelewa pale inapotokea mzazi anashindwa kutoa zawadi inayotarajiwa.

Katika mipaka ya makala haya, zawadi ni chochote kile anachopewa mtoto kwa minajili ya kukuza uhusiano wake na mzazi na hata kujenga motisha ya kuimarisha tabia njema. Pamoja na manufaa hayo ya zawadi, utoaji holela wa zawadi unaweza kutengeneza matatizo ya kitabia.

Katika makala haya tunajadili mambo matano ya kuzingatia unapomzawadia mwanao.

Fahamu kipi ni zawadi kwa mwanao

Sio kila kitu unachompa mtoto kinaweza kutafsirika kama zawadi kwake. Ili zawadi yako iwe na maana, ni muhimu kumfahamu mtoto vizuri kujua mambo yepi anayapenda zaidi. Kwa mfano, katika umri mdogo, watoto wengi hupenda vitu vitamu. Unapowaletea pipi, keki, biskuti unakuwa umewaweza. Lakini wanapokua, wanajenga matarajio mengine. Ni muhimu kuyaelewa.

Hakikisha zawadi inaendana na kile anachokipenda mtoto. Kila mtoto ana mambo anayopenda kuyafanya katika muda wake binafsi. Kama mwanao anapenda kuchora, kwa mfano, inaleta maana kumletea zawadi ya rangi badala ya michezo ya kidijitali hata kama kwako michezo hiyo inafurahisha zaidi.

Kadhalika, uzito wa zawadi kwa mtoto pia hutegemea nyakati. Katika sherehe ya kuzaliwa, kwa mfano, mtoto anakuwa na matarajio tofauti na yale anayokuwa nayo wakati mwingine. Unapofanya kama anavyotarajia, ni rahisi kuchukulia kwa uzito na hivyo akajisikia vizuri.

Ifanye zawadi iwe adimu

Zawadi inayotolewa mara kwa mara inakuza matarajio. Mtoto anapojua kuwa lazima atapata zawadi kila unaporudi nyumbani, hujenga mazoea ya zawadi. Ili muendelee kuwa marafiki, utalazimika kuendelea kwenda na zawadi kila siku.

Mazoea haya yanajenga tabia ya utegemezi wa zawadi. Inapotokea umeshindwa kumpelekea zawadi kama alivyotarajia, uhusiano wenu unaweza kuzorota. Katika mazingira haya, maana ya zawadi inapotea kwa sababu mtoto anakuwa amejenga matarajio kwenye zawadi.

Sambamba na hilo, ni muhimu zawadi iwe ndogo. Hakuna sababu ya kutoa zawadi kubwa itakayokugharimu pale itakapozoeleka. Zawadi ndogo inayoambatana na uhusiano mzuri na mwanao, inaleta mantiki kuliko ukubwa wa zawadi.

Kadhalika, badala ya kujenga mazoea ya kutoa zawadi ya vitu, unaweza kuanzisha mazoea ya kutoa zawadi zisizonunulika. Kwa mfano, unaweza kumpa mtoto pongezi za mdomo zinazoonesha kutambua kilichofanywa; kuwa na wakati mzuri na mwanao nje na nyumbani; kumkumbatia kwa upendo; kumruhusu kuwa na muda na rafiki zake na matendo kama hayo yanayoimarisha uhusiano wenu.

Ifahamike imetolewa kwa sababu gani

Lengo la zawadi ni kukuza tabia inayotarajiwa. Unapompa mwanao zawadi kutambua tabia njema aliyoionesha unamjengea ari ya kufanya vizuri zaidi. Hakikisha mwanao anajua kwa nini umempa zawadi. Zawadi isiyojulikana ina malengo gani haiwezi kumsaidia mtoto.

Kama mwanao amefanya vizuri shuleni na unadhani anastahili motisha, mpe zawadi inayoambatana na ufafanuzi. Kama mwanao ameonesha jitihada za kukuza tabia fulani njema, mpe zawadi kwa maelezo.

Unapohakikisha kuwa mwanao anafahamu kwa nini umempa zawadi, utamfanya awe na ari ya kuendelea kuonesha tabia hiyo kwa matarajio ya kupata zawadi zaidi kwa wakati mwingine.

Iwe na manufaa kwa mtoto

Mpe mtoto zawadi yenye manufaa na itakayomsaidia kujifunza. Kwa mfano, vifaa vya shule kama kalamu, rangi za kuchorea, vitabu, vifaa vya michezo, madaftari, CD za elimu vitakavyomsaidia kujenga uelewa na kukuza vipaji vyake.

Kadhalika, fikiria kumpa mtoto kiasi kidogo cha fedha taslimu atakachowajibika kukitunza. Ingawa jambo hili linahitaji kufanyika kwa tahadhari, lakini humsaidia mtoto kujenga tabia ya kuwa na nidhamu ya fedha mapema.

Itoe wakati usiotarajiwa

Upo ukweli wa kisayansi kuwa wakati tabia mpya inajengwa, unalazimika kuhakikisha kuwa zaiwadi yako inatolewa kila mara tabia hiyo inapojitokeza. Kwa kufanya hivyo, unajenga motisha inayosaidia kumsukuma mtoto kufanya kile kinachotarajiwa.

Hata hivyo, baada ya mtoto kujifunza tabia hiyo mpya, unahitaji kubadili utaratibu. Ukiendelea kuitoa kila mtoto anapoonesha tabia hiyo, zawadi kujenga utegemezi. Badala ya mtoto kujifunza tabia husika, anajifunza kungoja zawadi. Inapokosekana, tabia iliyojengwa hupotea mara moja.

Ni vizuri kuhakikisha kuwa zawadi haifahamiki itatolewa lini. Hakuna sababu ya kumjengea mtoto mazoea ya kupata zawadi nyakati za sikukuu. Kama anahitaji mavazi, mnunulie wakati mwingine wowote. Ukifanya hivyo, hutadaiwa zawadi nyakati za sikukuu zinapowadia.

Fuatilia Jarida la Maarifa ndani ya gazeti la Mwananchi kwa makala kama hizi.