Kumfundisha Mtoto Kuwajibika, Kufanya Kazi

Kumjengea mtoto uwezo wa kuwajibika ni wajibu muhimu sana wa wazazi. Bila kuweka mkazo mapema katika kukuza uwezo huu, mtoto anaweza kuwa mtu mzima asiyefahamu kufanya majukumu mengi ya msingi na ya kawaida. Mtoto aliyefundishwa kuwajibika hujiona ana wajibu wa kushiriki shughuli za ndani bila kujali jinsia yake. 

Katika makala haya, tunaangalia namna unavyoweza kumsaidia mtoto wako kujifunza kuwajibika angali mdogo na hivyo kujenga uwezo wa kumudu majukumu ya msingi kadri anavyoendelea kukua.
Umuhimu wa kujimudu na kuwajibika

Kujimudu ni uwezo wa mtoto kufanya kitu bila msaada mkubwa wa watu wengine. Kwa mfano, mtoto anayejimudu ni yule anayeweza kutembea mwenyewe, kulala bila kukojoa kitandani, kula mwenyewe, kuoga, kunawa, kupiga mswaki, kupaka mafuta, kuvaa nguo na kadhalika.

Kuwajibika, hali kadhalika, ni kuwa tayari kufanya majukumu bila kuwasubiri wengine. Ni kinyume cha uvivu na kutegea. Kadri mtoto anavyokua kimwili na kiakili, uwezo wa kujimudu huongezeka na ndio unaomfanya aweze kukabiliana na mazingira yake bila utegemezi. Kujimudu kunaenda sambamba na uwezo wa kujiamini.

Amudu mwili wake

Ingawa uwezo wa mtoto kumudu mwili ni wa kuzaliwa nao, kuna mambo yanayohitaji uongozi wa mzazi ili kujifunza. Kumudu haja ndogo, kwa mfano, kunahitaji msaada kama kumkumbusha mtoto kujisaidia kabla hajalala, kuweka muda maalum wa kumwamsha akajisaidie nyakati za usiku, hatua ambazo humsaidia mtoto kupunguza mkojo unaosababisha aloweshe kitanda awapo usingizini

Afanye usafi wake mwenyewe

Ni vizuri mtoto akaanza kujifunza kujisafisha mwenyewe tangu akiwa mdogo. Kwa mfano, tangu akiwa na umri wa mwaka mmoja, mtoto anaweza kuzoeshwa kutumia mswaki kusafisha meno kwa lengo la kumfanya ajenge mazoea ya kupiga mswaki.

Kadhalika, kadri anavyokua, anaweza kuanza kujifunza kujisafisha baada ya kujisaidia. Unapomfundisha kujisaidia kwenye sehemu maalum na kwa muda maalum, kwa mfano, msaidie ajue kujitawaza kadri anavyoendelea kukomaa kiakili.

Anapofikia umri wa miaka minne, mtoto anaweza kuanza kujifunza kufua nguo zake za ndani, soksi na leso kwa msaada wa watu wazima. Pia anaweza kuanza kujifunza kutandika kitanda chache, hata kama hataweza kufanya kwa ustadi. Lengo kubwa la kumshirikisha kazi hizi ni kumjengea ari ya kuwajibika mapema.
Kumpa mtoto nafasi ya kufanya kazi za nyumbani ni kumfundisha kuwajibika. PICHA: Sayuni

Kushiriki kazi za mikono

Shauku ya watoto kushiriki kazi za mikono huanza tangu wakiwa wadogo. Kwa mfano, mtoto wa miaka miwili au mitatu anaweza kabisa kutaka kudeki, kuosha vyombo na kushiriki kazi za jikoni hata kama haziwezi. Tunahitaji kuwapa fursa ya kujiona wanaweza kusaidia majukumu ya nyumbani kwa uangalizi wetu.

Hata wanapokuwepo watu wanaoweza kufanya kazi nyingi katika familia, ni vizuri kuwapa nafasi watoto kushiriki kazi ndogo ndogo nyumbani kuwajengea utamaduni wa kufanya kazi. Wapangie ratiba ya kufagia, kuosha vyombo, kumwangilia maua, wafundishe kufua nguo zao wenyewe. Kufanya hivi kamwe si kuwatesa wala ‘kuishi maisha ya kimasikini’ bali kuwafundisha kuwajibika pasipokuwategemea kupita kiasi watu wengine.


Tunapowasaidia watoto kujimudu na kujitegemea, kwa hakika tunawajenga kuwa watu watakaowajibika ipasavyo katika familia zao na jamii kwa ujumla. Uwepo wa watu wengine wanaoweza kufanya majukumu ya watoto katika familia, usifatufanye tuwanyime fursa watoto kujifunza maisha halisi watakayoyaishi kama watu wazima.

Niandikie: bwaya@mwecau.ac.tz, 0754 870 815

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye
Soma zaidi »»

Zijue Tabia Nne za Kiongozi Bora Kazini

Picha
Ufanisi kazini, kwa kiasi kikubwa, unategemea uwezo alionao kiongozi. Huyu ni mtu mwenye mamlaka yanayompa sauti ya kuhamasisha watu kujiwekea dira na utaratibu wa kuifikia dira hiyo. Kiongozi anatambulishwa na uwezo wake wa kuwavuta na kuwashawishi watu makini kutumia vipawa , ujuzi na uzoefu walionao katika kuwezesha kufikia malengo mapana ya kampuni, taasisi au kikundi husika.
Soma zaidi »»

Tabia za Mtoto wa Miaka 0 – 3 Kimahusiano na Kihisia

Katika makala yaliyopita , tuliangalia matukio muhimu ya kimakuzi katika maeneo mawili makubwa ya ukuaji wa mtoto nayo ni 1) kimwili na 2) kiakili. Katika sehemu hii ya pili, tunasaili ukuaji wa kimahusiano na kihisia ili kutazama yabia zinazojitokeza pasipo kuathiriwa na malezi na haiba ya wazazi. Kwa lugha nyingine, haya ni matarajio ya mtoto yanayoendana na umri wake bila kuingiliwa na matarajio na yanayofanywa na mzazi kwake.
Soma zaidi »»