Kwanini watu huwasema vibaya wenzao?

Binadamu wengi hatupendi tusemwe vibaya. Tunajisikia kuvunjika moyo tunapohisi kuwa yupo mwenzetu anaona fahari kuyasema mapungufu yetu bila staha. Kama wewe si mmoja wapo samahani. Wenzako ndivyo walivyo.

Sababu ni kwamba binadamu tunapenda kuonekana wa thamani hata kama mara nyingine thamani hiyo tunayoidai hatunayo. Tunalo hitaji la kuona kuwa wengine wanatuheshimu, kututhamini na kuwa na maoni chanya kutuhusu. Kinachotofautiana, ni kiwango.

Hebu fikiria. Mfanyakazi mwenzako anakujia na kuuponda utendaji wako wa kazi uso bin uso. Bila adabu. Bila staha. Ama mwenzi wako anakukosoa mbele za watu kuhusu mambo ambayo yanawahusu ninyi wawili. Ama mkuu wako wa kazi anapokuhamakia kikaoni. Ama rafiki yako anakusemea mbovu mtaani. Kwa wengi wetu, japo katika viwango tofauti, itauma.

Sasa ni hivi: Hivyo unavyojisikia ndivyo binadamu wengine wanavyojisikia ukiwaponda.

Ni ajabu na kweli. Sisi hawahawa, tunaodai heshima kwa nguvu, ndio hao hao tunaoona raha kuwashushia wenzetu thamani yao. Tunakuwa na maoni angamivu ‘yanayowachafulia hewa’ wenzetu.

Wengine wetu tumeizoea tabia hii kiasi cha kutokukumbuka ni lini na wapi ‘tuliwachafulia’ wenzetu hewa kwa maoni yetu mabaya yaliyotolewa bila matumizi sahihi ya hekima. Tumefika mahala pa kuweza ‘kumtapikia’ mtu na sie tunaendelea na bizinez azi yuzhwo.

Kwa nini tabia hii muflisi imeshamiri kwa watu wengi? Tabia ya kutamani kuwakatisha tamaa, kuwashusha moyo, kuwaponda wengine bila sababu ya msingi inatokana na nini?

Tabia hii ina mizizi yake katika namna tunavyojichukulia sisi wenyewe na tunavyowachukulia wengine.

Mtu aliye mwepesi kutoa maoni hasi (angamivu) kwa mtu mwingine anatupa picha kubwa kuhusu kilichopo kichwani mwake. Kwamba haiamini thamani aliyonayo na hivyo anajiaminisha kuwa anaweza kuipandisha kwa gharama ya wengine. Yaani kuwashushia wengine hadhi zao ili yeye aonakane bora kuliko alivyo.

Hivyo ni sawa kabisa tukisema kwamba wepesi wa ‘kuwachafulia hewa’ wenzetu unaendana moja kwa moja na kiwango chetu cha wasiwasi wa hadhi tulizonazo.

Tuangalie mifano michache. Chukulia kijana asiyejiamini anavyojaribu kumpata msichana kwa kuwasema vibaya vijana wengine anaohisi wanamwinda msichana huyo huyo. Ama “msomi” anayelazimisha kuonekana ‘kipanga’ kwa kuponda masomo ya wengine: “…mwanaume mzima kabisa eti anasoma sosholojia?...yaani unasoma Kiswahili na Historia masomo la kike?...”

Ama mwandishi anayetafuta sifa za bure kwa kuwaita wenzake ‘makanjanja’. Ama mwanasiasa asiye na sera wala mwelekeo, mwenye kazi ya kutafuta namna ya kuwapaka wenzake matope ili kuhalalisha ulafi wake.

Hao wote hapo juu, wanashirikiana tatizo. Wanatafuta kujipandishia hadhi kwa gharama ya maumivu ya wengine. Hawajiamini. Ni muflisi.

Kwa hiyo, kumsema mtu vibaya iwe kwa uwazi ama kwa siri, ni taarifa kamili kwamba anayefanya hivyo anayo hitilafu kubwa ya namna anavyotumia ubongo wake katika kujielewa yeye mwenyewe.

Wapo watu ukikutana nao tu, unajiandaa kusikiliza mabaya ya watu. Mafundi wa maoni angamivu. Matusi mara nyingine. Maneno ya kukinaisha. Kukatisha tamaa wengine. Kuwashusha moyo. Hawa ni watu waliojichokea. Watu wasiojielewa. Hivyo kufanya hivyo ni jitihada zao za rafu katika kujaribu kujifariji na masaibu yao.

Tufanyeje. Nadhani itakuwa ni kazi bure kukushauri tu uachane na tabia hii. Hutaweza. Utataka usiwaseme watu vibaya, yatakushinda. Utatamani usiwavunje wenzako moyo, lakini bado utaendelea kuwaumiza zaidi.

Kuacha tabia hii ni mchakato na si tukio la kufumba na kufumbua. Mchakato wenyewe unatakiwa kuanzia hapa: Ujielewe wewe ni nani, na ujikubali hivyo ulivyo. Uanzie hapo. Ujitengenezee dira/mwelekeo wako mwenyewe. Ujielewe.

Ukijielewa na kujikubali, utashangaa mambo yatabadilika. Utajikuta unawasema watu vizuri. Una maoni ya kuwajenga na kuwatia moyo wenzako. Na hata unapotaka kukosoa, unajua namna ya kufanya hivyo kwa hekima na adabu. Sababu anayejielewa hanaga sababu ya kuwaharibia wenzie ili yeye apate heshima. Anayejielewa hana sababu ya kugombana na watu bila sababu.

Ukiisha kujielewa sasa aya hii itakusaidia: Kabla hujaongea lolote kwa yeyote wakati wowote ule, ni vizuri kuvuta pumzi… kisha jiulize: Je, kwa nini ninataka kusema haya ninayofikiri kusema? Je, maneno haya ninayotaka kusema yatamsaidia msikilizaji? Je, ni kweli nitajitengenezea uhalali wa kweli kwa kusema maneno haya? Je, nikinyamaza, kuna hasara yoyote itatokea? Majibu yakiwa hapana, ni vizuri kunyamaza.

Upo usemi mmoja naupenda. Kwamba mpumbavu anyamazapo, huhesabika kuwa ni mwenye hekima.

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo ya Kuzingatia Unapoandika Wasifu wa Kazi (Curriculum Vitae)

Picha
Katika mchakato wa kuomba ajira baada ya kuona tangazo la kazi, mambo matatu ni dhahiri. Mosi, huombi kazi hiyo wewe mwenyewe. Wapo watu wengi wanaoandika maombi na hivyo kuongeza ushindani wa nani atapata. Pili, nyaraka unazotuma kwa mwajiri mtarajiwa ndizo zinazojenga utambulisho wako kabla wewe mwenyewe hujafahamika. Tatu, afisa mwajiri hatatumia muda mrefu kusoma maelezo yako. Katika hali ya kawaida, atatumia dakika moja kuamua ikiwa amevutiwa na maelezo yako ama la.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»