Tumeiachia teknolojia itulelee watoto wetu?

 

Picha: reviewed.com

Jijini Dodoma. Jioni ya Jumatano. Kikombe cha kahawa kinanikutanisha na maswahiba Gwamaka na Dk Mugisha. Tumezungumza mengi. Kisha mada inabadili uelekeo, “Unajua nikiangalia namna hawa wadogo zetu wanavyoyachukulia mahusiano sipati picha itakuwaje kwa watoto wetu.” Mada mpya ya malezi inachukua nafasi yake. Dk Mugisha anakiita kizazi hiki generation X, kumaanisha kizazi kilichozaliwa kwenye teknolojia.


Kawaida, kila kizazi huona kilikuwa afadhali kuliko kizazi kinachofuata. Hata wazazi wetu, kimsingi, walikuwa na wasiwasi na sisi. Lakini ni ukweli pia kuwa mabadiliko makubwa ya kiteknolojia tunayoyashuhudia hivi sasa yamebadili kabisa namna tunavyoishi na kuchukulia mambo.


Gwamaka anaona huu urahisishwaji wa kupata taarifa umeunda tatizo jipya tunalohitaji kulitazamwa. “Teknolojia imerahisisha mno watu kuyatangaza maisha yao mitandaoni. Tunajilinganisha mno na kuyatazama maisha kwa mizania ya vitu. Hili linaweza kuwasumbua sana vijana wanaochipukia hivi sasa.”


Tafiti zinasemaje? Upo uhusiano mkubwa kati ya utumiaji wa mitandao na ongezeko la maradhi ya sonona. Mitandao ya kijamii, mathalani, inaongeza uwezekano wa watu kujilinganisha na watu ambao, wakati mwingine, hawawafahamu. Maendeleo haya yanatengeneza changamoto mpya kama anavyoeleza Gwamaka,

“Nafasi ya mzazi kuwa mtu pekee anayesikika zaidi mwanzoni mwa maisha ya mtoto imeanza kupotea. Mtoto anakutana mapema na watu wengi maarufu wanaomvutia na kuathiri mitazamo yake kuliko hata mzazi wake.”


Hoja nzito hiyo inamfanya Dk Mugisha aweke kikombe cha kahawa mezani. Kakumbuka jambo. “Juzi nilitaka kujua katuni zinawafundisha nini watoto wangu. Nikawadadisi. Hutaamini. Ule uwezo wa kuwachambua wale characters (wahusika) wa katuni ulinishangaza. Watoto walielezea characters wanaowapenda na wasiowapenda na wakatoa sababu.”


Siku hizi si ajabu watoto wa miaka miwili kulilia simu za wazazi wao. Kwa vile saa nyingine tunaepuka ule ‘usumbufu’ wa kushiriki shughuli zao hatusiti kuwapa.  Gwamaka, kwa upande wake, anaona ni muhimu kuanza kudhibiti taarifa zinazomfikia mtoto mapema akiwa bado mtoto. “Nimeweka televisheni nyumbani mwaka jana. Muda mrefu hawakuwa na cha kuangalia.” Tunacheka kwa mshangao kidogo. 

Kwa siku za leo, familia za mijini kutokuwa na luninga si jambo linaloweza kueleweka. Kwa nini Gwamaka alifikia uamuzi huo? “Najijua. Sina huo muda wa kujua chaneli gani inawafaa watoto. Nikaona bora isiwepo. Huwa natamani tungekuwa na chaneli halal zinazowafaa watoto. Tungekuwa na watu wanaofanya kazi ya kuhakiki na kukusanya vipindi vinavyowafaa watoto ili hata usipokuwepo nyumbani unakuwa na uhakika watoto wanaangalia vitu sahihi.”


Utoto ndio msingi wa tabia nyingi za ukubwani. Kuna vitu vikishaingia kwenye ufahamu wa mtoto inawezekana ikawa kazi ngumu kuvitoa baadae. Mtoto hujifunza zaidi kwa kuiga kuliko mafundisho ya maneno. Kwa msingi huo teknolojia inaweza kuwa nyenzo ya kuwarahisishia watoto kuiga uangamifu wao.


Dk Mugisha, kwa upande wake, anafikiri ni muhimu mtoto kujifunza mapema kuchagua kilicho sahihi. “Kwangu watoto wana uhuru. Ninavyoona muhimu zaidi si kuwanyima taarifa bali kukuza uwezo wao wa kuchambua maudhui wanayokutana nayo. Kwa nyakati zetu mtoto asipopata ujuzi huu nyumbani akienda shule atapata tabu.”


Siku hizi mtoto wa miaka mitatu tayari kavaa sare za shule na ana begi mgongoni. Mengi anayokutana nayo kule yana nguvu ya kufuta chochote cha maana alichojifunza nyumbani. Sijui kama wazazi wengi wanapofikiri mtoto aende shule gani huwa wanatazama zaidi ya matokeo ya mitihani.


Gwamaka na mke wake walifanya maamuzi magumu, “Unajua utoto ni umri wa kutengeneza operating system (mfumo wa kufikiri).  Mtoto anasoma shule gani hili sio jambo la kuchukuliwa kirahisi. Sisi tunatofautiana na wazazi wengi wa kisasa. Tuliamua malezi yawe kazi rasmi kwa mke wangu. Ilibidi yeye abaki nyumbani tuwe na uhakika mmoja wetu yupo nyumbani kufuatilia kwa karibu ukuaji wa watoto.”


Dk Mugisha anakuna kichwa. Haamini anachosikia. Mke wa Gwamaka kasoma. Katunukiwa Shahada yake Mlimani. Kwa nini waliamua abaki nyumbani? “Kwetu malezi sio kazi ya kumwachia dada wa kazi. Ofisi ya mke wangu tuliamua iwe nyumbani. Shughuli zake haziwanyimi watoto haki ya kuwa na mtu wa kumwiga.” Katika nyakati hizi za usawa wa kijinsi(a) hili la mmoja kubaki nyumbani si jambo jepesi kufanyika. Tutaanzia hapa Jumapili.


Niandikie: bwaya@learninginspire.co.tz

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Ukuaji wa Kiakili na Kimwili kwa Mtoto wa Miaka 0 – 3

Picha
Katika makala haya, tunatazama kwa ufupi makuzi ya mtoto mwenye umri wa siku moja mpaka miezi 36. Tutaangalia mambo ya msingi yanayonesha ukuaji wa mtoto unavyoendelea katika maeneo makubwa manne; 1) ukuaji wa kimwili 2)  kiakili 3)  kimahusino na watu wengine na mwisho 4) kihisia. Kwa kawaida maeneo haya manne yanategemeana ili kumwezesha mtoto kukua kwa ujumla. Kwa mfano ili mtoto akue kimwili, anahitaji ukuaji wa akili ipasavyo ambayo nayo itaathiri namna anavyomudu hisia zake na hivyo kuhusiana na watu wengine. Kwa hiyo ni sawa tukisema hakuna ukuaji wa eneo moja usiotegemea eneo jingine.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»