Nilipozungumza na blogu ya Maneno Matamu: “Kiswahili ni alama ya Uafrika wangu.”

Yafuatayo ni mahojiano yangu na blogu ya Maneno Matamu kuhusu, pamoja na mambo mengine, suala la lugha za Kiafrika na nafasi ya blogu katika kukuza lugha hizo katika enzi hizi.

Ulianza kuandika blogu mwaka 2005. Uliamuaje kushiriki katika mtandao wa Internet namna hii?
Nakumbuka nikiwa mwanafunzi nilikuwa mfuatialiaji mzuri wa makala za mwandishi maarufu, Ndesanjo Macha (ambaye sasa ni Mhariri wa Global Voices eneo la Kusini mwa Jangwa la Sahara).
Yeye ni mwanablogu wa kwanza wa Kiswahili. Na kwa kweli niilivutiwa sana na aina yake ya uandishi, mijadala aliyokuwa akiiendesha kwenye blogu yake pamoja na matumizi mazuri ya lugha. Kwa hiyo hamasa ya kublogu ilitokana na blogu yake.
Blogu kwangu niliiona kama fursa nzuri na rahisi ya kujadili masuala ninayoyaelewa vizuri ya kiutambuzi na sayansi. Mule niliona ingekuwa rahisi kupata jukwaa la kubadilishana mawazo na watu bila kikwazo chochote na pia pasipo kulazimika kuonana nao.
Si tu ninaelimisha kama ninavyofikiri, lakini ninaelimishwa na wasomaji wangu. Jambo hili ni gumu kupitia magazeti na vyombo vingine vikuu vya habari. Kwa hiyo uhuru wa kusema ninachokifikiri ulikuwa ni hamasa muhimu ya kuanza kublogu mwaka 2005, nikiwa mwanafunzi.
Kwa sasa bado nafanya juhudi za kupangilia ratiba yangu vizuri ili niweze kublogu kwa ufanisi zaidi.
Unapenda kusema kwamba wewe ni mpenzi wa Kiswahili. Hii lugha, ina maana gani kwako?
Kiswahili ni lugha yangu. Naichukulia kama zawadi ya Mungu kwangu na jamii yangu. Nakiheshimu kama utambulisho wa utamaduni wangu.
Unajua tuna bahati mbaya sana sisi Waafrika hatujali vitu vyetu wenyewe. Kwangu mimi Kiswahili ni alama ya Uafrika wangu. Ni nyenzo ya kuwasilisha kwa urahisi sana mawazo yangu kwa jamii yangu. Ni kipimo cha uelewa wangu kwa maana kwamba kama siwezi kueleza dhana fulani kwa Kiswahili, basi najichukulia kama sijaielewa bado.
Kiswahili ni hifadhi ya elimu. Ni urithi. Na ndio maana mimi ni kati watu wanaoamini kwamba kati ya matatizo makubwa yanayoukabili mfumo wa elimu nchini mwangu [Tanzania] ni uamuzi wa kutumia lugha za kigeni kuwafundishia wanafunzi wetu.
Pamoja na mapungufu yake, bado Kiswahili kinaweza kusaidia sana kuongeza uelewa wa wanafunzi wetu kuanzia ngazi za chini mpaka Chuo Kikuu. Inawezekana isipokuwa tu kama sisi ni aina ya watu wasiopenda vya kwao  tunaong’ang’ania vya watu ambao nao hatuna hakika kama wanapenda vyetu.
Je, unaongea lugha zingine, isipokuwa Kiswahili?
Ndio. Naongea Kinyaturu kwa ufasaha. Hii ni lugha ya mama yangu na amekuwa na jitihada za kuhakikisha tunawasiliana kwa lugha hii. Ni utambulisho wa jamii yetu ndogo ya wanyaturu, wenyeji wa eneo la katikati ya nchi. Nakiheshimu.
Vilevile naongea Kiingereza kwa kuwa tu najua kimetawala ustaarabu wa vitabu na mimi ni mpenzi mkubwa wa kusoma. Ila sikipendi na wala sijivunii nacho.
Kama mwanablogu, unaonaje kuhusu umuhimu wa kutumia lugha za kiafrika?
Mtandao wa intaneti umekuwa ni maktaba ya maarifa. Tukitumia Kiswahili tutakuwa tumesaidia kuhifadhi lugha yetu na kuipa nafasi ya kuwa nyenzo ya maarifa kwa jamii ya wasemao Kiswahili.
Ni muhimu sana sisi wenye fursa ya kutumia mtandao tukachangia maarifa haya mtandaoni kwa Kiswahili. Kufanya hivyo kutasaidia kuongeza matumizi ya teknolojia katika jamii zetu maana watu wetu hawatalazimika kujua lugha za kigeni ili kujifunza na kuhabarishwa mtandaoni.
Dunia inabadilika. Itakuwa ni aibu kwa lugha yetu yenye mamilioni ya wasemaji kukosa nafasi inayostahili mtandaoni na siku moja tukajikuta tumo kwenye kundi la lugha zinazopotea.
Kila mmoja wetu achangie. Na hii ndiyo sababu niliamua kushiriki mradi waSwahili Lingua. Ninajivunia kuchangia benki ya maarifa na habari mtandaoni kwa kutumia lugha yangu mwenyewe. Najua ninawarahisisha wasiojua lugha za kigeni kupata maarifa na habari hizo kwa lugha yao wenyewe.
globalvoices_sw-badge-small
Je, una ujumbe wa kutuma kwa wasomaji wetu?
Hakuna heshima kubwa kama kutambua asili yako. Natoa wito kwa sisi Waafrika kujielewa na kuthamini utamaduni wetu. Kati ya vielelezo vya kujielewa ni namna tunavyothamini na kukuza lugha zetu tulizozaliwa nazo.

Soma makala halisi kwenye blogu ya Maneno Matamu, au tafsiri yake kwa lugha ya Kiingereza Blogger Christian Bwaya: “Swahili is a sign of my africanness”

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye
Soma zaidi »»

Zijue Tabia Nne za Kiongozi Bora Kazini

Picha
Ufanisi kazini, kwa kiasi kikubwa, unategemea uwezo alionao kiongozi. Huyu ni mtu mwenye mamlaka yanayompa sauti ya kuhamasisha watu kujiwekea dira na utaratibu wa kuifikia dira hiyo. Kiongozi anatambulishwa na uwezo wake wa kuwavuta na kuwashawishi watu makini kutumia vipawa , ujuzi na uzoefu walionao katika kuwezesha kufikia malengo mapana ya kampuni, taasisi au kikundi husika.
Soma zaidi »»

Tabia za Mtoto wa Miaka 0 – 3 Kimahusiano na Kihisia

Katika makala yaliyopita , tuliangalia matukio muhimu ya kimakuzi katika maeneo mawili makubwa ya ukuaji wa mtoto nayo ni 1) kimwili na 2) kiakili. Katika sehemu hii ya pili, tunasaili ukuaji wa kimahusiano na kihisia ili kutazama yabia zinazojitokeza pasipo kuathiriwa na malezi na haiba ya wazazi. Kwa lugha nyingine, haya ni matarajio ya mtoto yanayoendana na umri wake bila kuingiliwa na matarajio na yanayofanywa na mzazi kwake.
Soma zaidi »»