Malezi yanapokuwa ‘rasha rasha’ tuilaumu teknonojia?

PICHA: businessday.ng


Kama ambavyo imeanza kuwa vigumu wengi wetu kumaliza siku bila usaidizi wa zana za teknolojia, ndivyo malezi nayo yanavyoanza kuchukua uelekeo wa kuhitaji usaidizi wa teknolojia. Saa nyingine mzazi usingependa watoto waangalie katuni muda mrefu. Lakini unafanyaje sasa kama wewe mwenyewe hata unapokuwepo nyumbani huna mengi ya kufanya na watoto? Ombwe, kwa kawaida, huwa ni muhimu lizibwe.


Lakini pamoja na kusaidia kujaza ombwe la sisi wazazi kutokuwepo kwenye maisha ya watoto, bado teknolojia inayo mengi yenye manufaa. Kubwa zaidi ni kuwachangamsha watoto kiakili. 


Nitumie mfano wa mwanangu. Hajakamilisha miaka mitatu. Ukikaa naye anayo mengi ya kukusimulia. Uwezo tu wa kusimulia jambo na likaeleweka katika umri wa miaka miwili sikuuona kwa dada yake waliozidiana karibu muongo mzima.

Ingawa bado ni mapema mno kumpeleka darasani, anatambua herufi na tarakimu zote, ana uelewa wa awali wa kuhesabu, anafahamu majina ya rangi nyingi, anawafahamu majina na tabia za wanyama mbalimbali, anaelewa dhana kadha wa kadha ambazo kwa kawaida angetarajiwa ajifunzie shuleni.


Natambua ananufaika na uwepo wa wakubwa zake katika kumchangamsha kiakili. Tafiti zinaonesha kuwa mtoto anapotumia muda mwingi na wanzake wanaomzidi uelewa  anakuwa na nafasi nzuri zaidi ya kujifunza mengi kupitia michezo. Hata hivyo, nafahamu kajifunza mengi zaidi kupitia maudhui anayokutanishwa nayo na teknolojia.


Hapo ndipo ninapoona mantiki ya hoja ya Dk Mugisha. Kwa kizazi hiki, jitihada za kudhibiti taarifa zinazomfikia mtoto zinaweza zisizae matunda. Pengine changamoto kubwa tuliyonayo inaweza kuwa namna ya kumwelekeza mtoto wapi apate maudhui yanayomsaidia kujifunza.


Tunao uhaba mkubwa wa upatikanaji wa maudhui yanayoakisi mila na desturi katika lugha ya Kiswahili. Ubongo Kids, kwa kulitambua hilo, wamejitahidi kutengeneza maudhui yanayowawekea watoto mazingira rafiki ya kujifunza mahiri za kusoma, kuandika na kuhesabu lakini wakati huo huo wakijifunza stadi mbali mbali za maisha.


Safari, hata hivyo, bado ni ndefu. Hofu iliyopo kwa baadhi ya wazazi kuhusu athari za teknolojia ni muhimu ifanyiwe kazi. Tusiposhirikiana kuchukua hatua madhubuti, tunawaweka watoto wetu kwenye hatari ya kweli kweli si tu ya kukutana na maudhui yatakayochafua fahamu zao kimya kimya, bali pia tutakuwa tunalea aina mpya ya uraibu utakaogharimu maisha yao ya baadae. 


Tafiti nyingi, kwa mfano, zimeonesha kuwa teknolojia, pamoja na uzuri wake, inahusishwa na tatizo la watoto kukosa uzingativu, kukosa subira, kujifunza ubabe, ugomvi na kushindwa kushirikiana na wenzao.


Ili kukabiliana na changamoto hiyo ya uholela wa taarifa, nafasi ya mzazi katika kumwongoza mtoto namna bora ya kutumia mitandao haiwezi kukwepeka. Je, ni wazazi wangapi wanapatikana vya kutosha kufuatilia na kuratibu yale watoto wanayojifunza wenyewe? Hapa ndipo inapokuja mantiki ya msimamo wa Gwamaka.  Hatuwezi kukwepa haja ya dhati ya wazazi kufanya maamuzi magumu yanayolenga kuongeza uwajibikaji wetu katika malezi.


Hatuwezi wote kufanya kama alivyofanya Gwamaka na mke wake. Katika mazingira ya sasa, yanayodai vingi, hili la mmoja kubaki nyumbani linaweza lisiwe rahisi. Kuna mazingira, kwa mfano, wazazi wote wawili mnaweza kulazimika kupambana kutafuta riziki mbali na nyumbani. 


Hata hivyo, kwa kutazama changamoto iliyopo ya uholela na kuzagaa kwa taarifa, tunahitaji maamuzi yanayolenga kuyapa malezi kipaumbele katika mipango yetu ya maisha. Tunahitaji kutambua kuwa malezi ya watoto kuwa hayaahirishwi.


Tunapotumia muda mrefu kazini, jambo ambalo saa nyingine halikwepeki, tusiache kukumbuka kuwa tunaacha ombwe nyumbani. Tunaondoka asubuhi na mapema nyumbani na kurudi usiku, tusiache kukumbuka ombwe linaloweza kukaribisha mbadala wetu.


Tunaweza kuridhika kutoa maelekezo kwa dada wa kazi, “Dada uhakikishe watoto wamepata muda wa kulala. Uzime televisheni.” Saa nyingine dada huyu anayetegemewa kuchukua nafasi ya wazazi naye anasubiri wazazi muondoke atumie uhuru wake kuangalia chochote anachotaka.


Hapo ndipo huibuka hoja nyingine ngumu ya kuwapeleka watoto kwenye malezi ya mbali na nyumbani. Miaka michache iliyopita, mtu ukisikia shule za msingi za bweni, tulitafsiri kama uamuzi unaomnyanyasa mtoto. Lakini tukiwa wakweli, saa nyingine inaweza kuwa salama zaidi mtoto kuwa bweni kuliko kubaki nyumbani na hakuna anayefuatilia kujua anajifunza nini.

Niandikie: bwaya@learninginspire.co.tz



Eneo: RQC7+9R6, Unnamed Road, Dodoma, Tanzania

Maoni

  1. pg slot7/2/24 7:31 PM

    บริษัท slot pg จะเล่นเกมไหน ก็สนุกสนานสุดสนุก และรับเงินรางวัล PGSLOT ในเกมมาก สล็อตเว็บไซต์ตรง เปิดให้บริการ พร้อมเกมสล็อต ที่จะทำให้ท่าน รับเงินรางวัลมั่นใจ เกมใหม่พลาด

    JibuFuta

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye
Soma zaidi »»

Zijue Tabia Nne za Kiongozi Bora Kazini

Picha
Ufanisi kazini, kwa kiasi kikubwa, unategemea uwezo alionao kiongozi. Huyu ni mtu mwenye mamlaka yanayompa sauti ya kuhamasisha watu kujiwekea dira na utaratibu wa kuifikia dira hiyo. Kiongozi anatambulishwa na uwezo wake wa kuwavuta na kuwashawishi watu makini kutumia vipawa , ujuzi na uzoefu walionao katika kuwezesha kufikia malengo mapana ya kampuni, taasisi au kikundi husika.
Soma zaidi »»

Tabia za Mtoto wa Miaka 0 – 3 Kimahusiano na Kihisia

Katika makala yaliyopita , tuliangalia matukio muhimu ya kimakuzi katika maeneo mawili makubwa ya ukuaji wa mtoto nayo ni 1) kimwili na 2) kiakili. Katika sehemu hii ya pili, tunasaili ukuaji wa kimahusiano na kihisia ili kutazama yabia zinazojitokeza pasipo kuathiriwa na malezi na haiba ya wazazi. Kwa lugha nyingine, haya ni matarajio ya mtoto yanayoendana na umri wake bila kuingiliwa na matarajio na yanayofanywa na mzazi kwake.
Soma zaidi »»