Tutafakari hatari ya ‘malezi ya bweni’


PICHA: Aparna

Wazazi hawaamui tu kuwapeleka watoto wadogo kusoma shule za msingi za bweni. Ukiwasikiliza, mara nyingi wanakuwa na sababu za msingi kufanya maamuzi hayo magumu. Masuala kama migogoro ya kifamilia, wazazi kutokupatikana nyumbani, kutokuaminika kwa walezi mbadala mfano, wadada wa kazi, ni baadhi ya sababu zinazowafanya wazazi waamue kulipa gharama kubwa ya kuwakabidhi watoto kwa walezi wanaoaminika shuleni.


Nafahamu wapo wazazi wanaochukulia shule za bweni kama sehemu ya kuonesha uwezo wao wa kifedha. Kwa mfano, baadhi ya wazazi hususani wale wenye uwezo wa kifedha, huzifikiri namna nzuri ya kuonesha ‘kujali elimu ya mtoto’ ni kumpeleka kwenye shule ya gharama kubwa na hata ikibidi shule ya msingi ya bweni ‘ili mtoto akazingatie masomo na apate muda wa kutulia.’ Hawa ni wachache lakini wapo. Shule pia zinazowaaminisha wazazi kuwa taaluma inapatikana bweni nazo zipo. Saa nyingine ni mchanganyiko wa nia njema, biashara au basi tu kukosa uelewa.


Ukweli unabaki kwamba shule za bweni kwa watoto wadogo zimeanza kuwa maarufu kwenye jamii yetu. Tulizingumzia baadhi ya sababu zinazowafanya wazazi walazimike kufanya maamuzi magumu. Hata hivyo, tafiti hasa zinazoangazia malezi wanayoyapata watoto wadogo kwenye shule hizi za bweni hazipatikani. Hii ndio hasa ilikuwa sababu iliyonisukuma kuangazia eneo hili la malezi. Ninayoyaandika sikusimuliwa.


Kati ya mwaka 2014 na 2015 nilifanya utafiti kwenye shule hizi za bweni kama takwa la shahada ya Uzamili ya Ushunuzi ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam. Nililenga, pamoja na mambo mengine, kulinganisha mazingira ya kimalezi kwa watoto wa bweni na wenzao wanaosoma kutwa kwa maana ya kulelewa nyumbani.


Maeneo linganishi yalikuwa makubwa mawili. Kwanza, usisimushi wa kiufahamu, kwa maana ya namna mazingira yanavyomchangamsha mtoto kiakili. Lakini pili, usisimushi wa kimahusiano na kihisia, kwa maana ya namna mazingira hayo yanavyojali hisia za mtoto na kufanya ajisikie salama.


Katika kutafuta taarifa, nilichagua idadi sawa ya watoto wenye miaka sita na saba kwa darasa la kwanza na pili mtawalia kwa kutwa na bweni kwa kile shule. Nilizungumza na watoto wenyewe kwa minajili ya kupata uzoefu wao lakini pia kutathimini uwezo wao wa kiakili, kihisia na kimahusiano. Pia nilizungumza na wazazi wao moja baada ya mwingine kwa minajili ya kupata uzoefu wa wazazi kuhusu tabia za watoto wao kihisia, kimahusiano na kiakili.


Matokeo ndio yalinishangaza kidogo. Kwanza, watoto wengi wa bweni, hasa darasa la kwanza, walinisimulia vile wanavyopata shida kukabiliana na maisha ya kutengwa na wazazi. Simulizi za watoto hawa zilionesha bayana kuwa wengi walichukulia kupelekwa bweni kama kutengwa, kutokupendwa na kuadhibiwa. Walikuwepo pia wachache waliojitutumua kuonesha kuwa kukaa nyumbani na wazazi na familia ni kudeka, kutokukua, utegemezi na ‘utoto.’ Namkumbuka mmoja mwenye miaka sita aliniambia kwa kujiamini kabisa, “Nimeshakuwa mkubwa bwana. Kukaa kaa na wazazi ni mambo ya kitoto.” Huyu kishunuzi keshajifunza kujihami na uhalisia mchungu kuwa yuko mbali na wazazi.


Nilitaka pia kujua mtoto anamwamini nani? “Unapokuwa na kitu kinachokusumbua, unaenda kumwambia nani?” Swali hili halikuwa gumu kwa watoto wa kutwa. Wengi waliwataja wazazi wao au mmoja wa wanafamilia. Hili ndilo lililotarajiwa. Lakini kwa watoto wa bweni majibu yalikuwa na mkanganyiko. Wengi walikosa mtu mahususi wa kumtaja na waliobaki waliwataja watoto wenzao. Katika mazungumzo na wazazi wao, tofauti hiyo ilionekana bayana. Kuishi mbali na wazazi kunawafanya watoto wakose mtu wa kumwambia shida zao. Hali hii inaweza kuwa na madhara makubwa hasa katika nyakati hizi za kukithiri kwa matukio ya udhalilishaji wa kingono kwa watoto.


Aidha, walezi wa watoto wa bweni walikuwa na masimulizi mengi yanayofikirisha. Nakumbuka visa vya watoto wa darasa la kwanza kufungasha virago vyao usiku wa manane wakitaka kupelekwa nyumbani kwa lazima. Nakumbuka visa vya watoto kujikojolea kitandani, kuogopa kulala wenyewe usiku. Niliona pia dalili za watoto wengi wa bweni kuwa wakorofi, wasiojali au kuwa wakimya kupitiliza.


Ingawa kwenye eneo la usisimushi wa kiufahamu watoto wanaoishi bweni walionekana kuwa bora zaidi ukilinganisha na wenzao wanaoishi na wazazi wao, bado ungeweza kuona mabadiliko ya vile wanavyojitazama, namna wanavyoishi na watu, namna wanavyojifunza maisha na kadhalika. 


Hatari kubwa zaidi niliyoiona katika mazingira ya bweni ni kukosekana kwa mtu mzima anayefuatilia kwa karibu mahusiano baina ya watoto na kile ambacho watoto wanajifunza kwa watu wazima wasio sehemu ya familia zao. Haya ni mambo yanayowasha masikio ikiwa kama jamii tunalenga kujenga kizazi cha watu wanaothamini familia.


Niandikie: bwaya@learninginspire.co.tz

Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Maana ya Saikolojia na Nafasi Yake Katika Jamii -1

Picha
SAIKOLOJIA, neno lililotoholewa kutoka neno la kiingereza psychology, si elimu inayoeleweka sana katika jamii yetu. Asili ya 'psychology' ni neno 'psyche' lenye maana ya nafsi. Katika makala haya, tunasaili kwa ufupi maana ya saikolojia kama taaluma na kuonesha nafasi ya taaluma hiyo ngeni katika jamii yetu katika kutatua matatizo ya kijamii na hivyo kuharakisha juhudi za watu kujiletea maendeleo yetu.
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Tumia Mbinu Hizi Kuelewa Unachokisoma -3

Picha
PICHA: thesouthern.com Siku moja nikiwa kwenye maktaba ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, wanafunzi wa shahada za awali waliingia kufanya mtihani wa muhula wa mwisho wa masomo. Wakati wanaingia, mmoja wao alijigamba kwamba hiyo ndiyo ilikuwa mara yake ya kwanza kukanyaga maktaba tangu amejiunga na chuo hicho miaka mitatu iliyopita. Nilishangaa inawezekanaje mwanafunzi wa chuo kikuu kujisifia jambo la fedheha kama hilo.
Soma zaidi »»

Haiba ni nini?

Sipendi kutumia kiingereza kwa sababu kwanza ninadhani kiswahili kinanitosha kabisa kuelezea kile ninachotaka kusema. Hata hivyo najua pia matumizi ya kiswahili chetu hayajawa katika kiwango kile kilichokusudiwa. Kuna maneno mengi yasiyoeleweka vizuri katika kiswahili cha kitabuni. Moja wapo ya maneno hayo ni hili ninalolitumia leo hii. Haiba. Pengine niweke msisitizo kwa faida ya wale wasiolifahamu neno hili vizuri. Personality. Wengine wanasema maana ya hichi kinachoitwa personality ni utu kwa kiswahili. Ni bahati mbaya kwamba niliyakimbia masomo ya lugha siku nyingi. Ila nimejiridhisha kwamba haiba ndiyo tafsiri muafaka kabisa. Haiba ni nini? Watu wengine watafikiria tunazungumzia mwonekano wa mtu kimavazi. Lakini haiba ni neno pana zaidi ya mwonekano wa mtu kwa nje. Haiba ni jumla ya tabia za mtu zinazotokana na kile anachofikiri, anachopenda, anavyojichukulia yeye mwenyewe, anavyowachukulia watu wengine na kadhalika. Haya yote hujenga mwonekano wa mtu unaopimika (tabia) kama vi...
Soma zaidi »»

Uislamu ulianza lini?

Picha
YAMEKUWEPO madai kwamba Uislam ulianza tangu kuumbwa kwa dunia. Na wapo watu wanaotuaminisha hayo. Ukweli ni kwamba Uislam ulianzishwa na Nabii Muhammad mwaka 622 BK huko Arabia. Kabla yake, dini zilizokuwepo zilikuwa ni Uyuda ambayo ni dini rasmi ya Wayahudi (Judaism) na Ukristo ambayo ni dini ya mataifa wasio Wayahudi ulioanza miaka kadhaa baada ya Yesu kuwa ameondoka mwaka 33BK. Yesu mwenyewe hakuanzisha Ukristo. Alisali katika misikiti ya Wayahudi. Masinagogi. Maelezo haya yana msingi wa kistoria na sio propaganda za kidini. Ndio ni propaganda kwa sababu dini zote zimekuwa na tabia ya kuonyesha kwamba zenyewe ndizo za kweli kuliko dini nyinginezo hata ikibidi kwa kuichezea historia. Na ni bahati mbaya kwamba Dini zimekuwa na tabia ya kufanana ya kuzima uwezo wa waumini wake kuhoji lolote kwa kuwajengea hofu ya kujitafutia laana. Qur’an inatupa maelezo yanayokinzana kuhusu lini hasa Uislamu ulianza. Baadhi ya mistari katika kitabu hicho zinadai kwamba ‘nabii’ Muhammad ndiye ...
Soma zaidi »»

Ukuaji wa Kiakili na Kimwili kwa Mtoto wa Miaka 0 – 3

Picha
Katika makala haya, tunatazama kwa ufupi makuzi ya mtoto mwenye umri wa siku moja mpaka miezi 36. Tutaangalia mambo ya msingi yanayonesha ukuaji wa mtoto unavyoendelea katika maeneo makubwa manne; 1) ukuaji wa kimwili 2)  kiakili 3)  kimahusino na watu wengine na mwisho 4) kihisia. Kwa kawaida maeneo haya manne yanategemeana ili kumwezesha mtoto kukua kwa ujumla. Kwa mfano ili mtoto akue kimwili, anahitaji ukuaji wa akili ipasavyo ambayo nayo itaathiri namna anavyomudu hisia zake na hivyo kuhusiana na watu wengine. Kwa hiyo ni sawa tukisema hakuna ukuaji wa eneo moja usiotegemea eneo jingine.
Soma zaidi »»