Changamoto za kuwanyima watoto kufurahia utoto wao

 Tunaishi kwenye dunia inayopitia mabadiliko mengi. Mabadiliko haya ya kijamii na kiuchumi, kwa kiasi kikubwa, yamezidisha matarajio tuliyonayo kwa maisha. Ukiacha matarajio mengi tuliyonayo kwetu binafsi, kuna matarajio mengi hata kwa wenzi wetu. Mke, kwa mfano, anatarajia mume awe kila kitu anachokifahamu kuhusu mwanamume. Mume ana kazi ya kuwa mcha Mungu, mtu wa sala, mtafutaji na mchapa kazi hodari, mcheshi, rafiki msikivu, kiongozi bora,  baba mzuri na mume mzuri asiyechelewa kurudi nyumbani. Matarajio haya makubwa yana faida zake lakini pia yana upande wa pili unaochanga migogoro mingi katika familia. 

PICHA: Wikimedia Commons


 

Hatuishii kuwa na matarajio makubwa kwa wenza wetu. Tunazidisha pia matarajio kwa watoto wetu kiasi cha kuwanyima fursa ya kufurahia utoto wao. Hebu fikiria mtoto asiyeruhusiwa kufanya makosa. Kila analojaribu kufanya, anapodadisi mazingira yake,  anakuwa anatafsirika kama mtoto asiye na nidhamu na adabu kwa watu wazima. Kuna namna sisi wazazi tunafikiri woga na ukondoo ni nidhamu na chochote chenye kuashiria udadisi ni utundu na utukutu. Kwa mazingira kama haya, mtoto anajikuta hana uhuru wa kufikiri kitoto, uhuru ambao kimsingi ungemsaidia kujifunza kulingana na uwezo wake.

 

“Unaogopaje kulala mwenyewe?”

“Unalia dada mzima? Mdogo wako afanyaje?” 

“Mwone! Unakuja kunisemea mimi nifanye nini? Hebu ondoka acha kunidekea hapa.” 

Tunayasema haya tukiamini tunamsaidia mtoto kuushinda ule utoto wake, ambao kwa utu uzima wetu tunauona kama ni ujinga. Tunachosahau ni kwamba katika ujinga kuna kujifunza.

 

Pengine kuna haja ya kuelewa hasara ya kuzidisha mno matarajio.  Unajua umezidisha kama unaelewa mahitaji ya mtoto kulingana na umri wake. Kuna umri, kwa mfano, mtoto kumlilia mama anapoondoka ni jambo la kawaida. Kuna umri mtoto asipokuwa mbinafsi anayejitanguliza yeye, hawezi kuja kujifunza ukarimu baadae. Kuna umri mtoto asipochafuka hawezi kuchunguza vizuri. Kuna umri mtoto asipokuwa mwongeaji sana, asipokuwa na maswali mengi, basi huenda keshakata tana ya kujifunza kwako. Kwa hivyo unaona, hoja yangu ni kwamba kutokuelewa anachohitaji mtoto kwa umri wake, kunaweza kuwa kichocheo cha kumkomaza kuzidi umri wake. 

 

Kingine nadhani ni mzazi mwenyewe kuzishindwa hisia zake mwenyewe. Mzazi anakuwa kalemewa na mengi na hana mtu mwingine wa kumshirikisha. Ukishakuwa na upweke wa namna hii rahisi sana kumgeuza mtoto dodoki la kukubebea matatizo ambayo ungepaswa kuyajadili na mtu mzima mwenzio.

 

“Baba yenu ni mtu katili sana. Jana kasafiri hajanipa hata hela ya kutengeneza nywele.”

“Mnaona mama yenu anachonifanyia? Nimemwomba anisamehe mpaka sasa hajanitamkia msamaha.”

“Mwanangu nakuambia mapema. Usije ukalogwa ukawaamini wanawake.”

 

Haya ni mambo mazito yanayoweza kuharibu kabisa mtazamo wa mtoto kuhusu ndoa. Kuwabebesha watoto mizigo ya kiutu uzima isiyowahusu kunaweza kuharibu kabisa maisha ya baadae. Kusema haya si kurahisisha maisha. Najua kama mzazi unaweza kupitia mengi saa nyingine unazidiwa. Hata hivyo, naamini, malezi ni pamoja na kuwakinga watoto na masuala yanayowazidi ufahamu wao. Ndicho ninachomaanisha ninapopendekeza kuwaruhusu watoto kuufurahia utoto wao.

 

Kingine, nadhani, ni tabia ya sisi wazazi kutokuuzingatia ukweli wanaoupita watoto wetu. Hapa naomba usome taratibu. Usiwe na haraka. Nguvu kubwa wanazolazimika kuzitumia kuukana ukweli wao wanaojua fiika utawagombanisha na watu wanaowaogopa, watu wanaowahitaji na kuwaheshimu (hapo kwenye watu weka sisi wazazi wao), hutengeneza sura wanayojua sisi wazazi tunaitarajia kwao lakini wakati huo huo ikiambatana na mgandamizo mkubwa wa hatia, fadhaa, hofu, fedheha wasiyoweza kuikiri wazi wazi.

 

Kadri msokoto huu wa hisia hasi unavyojiimarisha ndani yao, ndivyo wanavyozidi kujibebesha mzigo mzito wa kupambana na jinamizi la matamanio hewa wasiyoweza kuyatimiza kwa hofu ya kukataliwa, kuumizwa, kukosolewa, kuhukumiwa na hata kudharauliwa.

 

Mpambano huu wa taswira bandia wanayojaribu kuijenga mbele za watu dhidi ya uhalisia wanaotaka kuuishi ndio unaowanyang’anya furaha na utoshelevu wao, ndivyo unavyowakwamisha kuutumia vyema uwezo uliomo ndani yao, na hivyo kuchochea magonjwa mengi yanayozisumbua nafsi zao—ikiwa ni pamoja na sonona. Sijui kama nimejieleza ipasavyo lakini ni ukweli kwamba kuna saa tunawatesa mno watoto kwa kuwazalimisha kuuishi uhalisia wetu enzi hizo unaopingana na uhalisia wao wa sasa. Mifano naomba nisitoe.

 

Tuwasaidie watoto kujinasua na mtego huu hatari wa kutafuta kukubalika na wazazi wenye masharti mengi, kuwaridhisha wazazi wanaotafuta makosa ili kurejesha upya changamko, uhai, afya ya nafsi zao kadiri wanavyoendelea kukua. Hiki ndicho ninachomaanisha ninapopendekeza kutokuwanyima watoto kufurahia utoto wao.





Maoni

Chapisha Maoni

Zilisomwa zaidi wiki hii...

Pay $900? I quit blogging

Picha
Global Voices Citizen Media Summit in Cebu, The Philippines in 2015. Photo Courtesy of Global Voices I started my blog in 2005. I was among very few Tanzanians who were inspired by Ndesanjo Macha to start blogging.  For those of you who do not know, the history of Tanzanian blogosphere recognizes the contribution of this great man. His influential  weekly column in a local newspaper invited many of us to his blog. In fact he was the first Tanzanian to blog in Kiswahili . That was in 2004. I had the privilege of meeting him in Nairobi, Kenya in 2012 and in Cebu, The Philippines in 2015. We were both attending Global Voices Citizen Media Summits. For me, blogging was fun. I never thought that blogs could actually threaten politicians. That was until 2010 when I had an opportunity to attend the Global Voices Citizen Media Summit   in Santiago de Chile. I was shocked to hear friends talking about restriction of fr...
Soma zaidi »»

Kama sio utumwa ni nini hiki?

Habari za siku ndugu msomaji. Binafsi sijambo. Nafurahi kurejea kibarazani baada ya heka heka za huko na huko. Itoshe kuhusu mimi, nikukaribishe tena humu ndani. Leo ningependa kukusimulia kisa kimoja. Nikuase kwanza, kwamba usilazimike kunielewa vibaya. Sijawa na tabia ya kuona makosa zaidi niwapo mahali ama nikutanapo na watu. Maana siamini kwamba binadamu ana kazi ya kushabikia makosa kuliko jema moja. Nisijitetee sana. Jumapili hii nilipata fursa ya kuhudhuria ibada kwenye kanisa la 'kisomi'. Washirika wa kanisa hili, wengi wao ni wale ambao umande haukuwazuia kuhudhuria shule. Wamesoma. Pamoja na ukweli kwamba wote walikuwa weusi kama mimi, lakini ilikuwa bayana kwamba kiingereza kilikuwa 'nguzo' ya ibada hiyo. Hilo halikuwa tatizo kwangu. Maana inaeleweka kwa wengi wetu kwamba, kusoma kunathibitishwa na umahiri wa kusema kiingereza. Nshazoea hili. Pamoja na ukweli kwamba kiuhalisia kiswahili ndicho kinachotawala madarasani lakini watu hatutaki kuukubali ukweli...
Soma zaidi »»

Mambo Yanayoweza Kugusa Moyo wa Mwanamke-1

Picha
WANAUME wengi wanaamini wanawake, kwa kawaida, ‘wanapenda hela.’ Kwamba ukiweza kumhakikishia mwanamke 'uhakika wa kiuchumi' unakuwa umemaliza. Ingawa hatuwezi kupuuza ukweli kuwa uhakika wa 'kiuchumi' ni moja wapo ya mahitaji ya mwanamke, lakini si sahihi kuamini kuwa moyo wa mwanamke unaweza kuthamanishwa kwa fedha. Fikra hizi walizonazo wanaume [kuwa anachokihitaji mwanamke ni fedha] zimeleta matatizo mengi katika mahusiano na ndoa. Kwa mfano, wapo wanaume ambao baada ya kuhakikisha wenzi wao wamepata mahitaji ya msingi, basi wanawatelekeza kihisia. Hali hii husababisha upweke mkubwa kwa wanawake hawa wanaojikuta hawana mtu wa karibu kuwasikiliza isipokuwa vitu.
Soma zaidi »»

Heri ya mwezi mpya!

Mwezi wa tano ndio huu. Tarehe mbili leo. Kama ulikuwa hujapanga cha kufanya mwezi huu, ndugu, hujachelewa. ( Si unajua haipendezi kufanya chochote bila kupanga?) Tabia ya kusubiri mwisho wa mwaka ndio tuanze kufikiri kupanga mipango mingi ya mwaka mzima ( ambayo hata hivyo haitekelezeki) si nzuri sana. Nakukumbusha mipango yako ya mwaka huu: Ulipanga kufanya nini mwaka huu? Je, umefikia walau nusu ya mipango yako? Una mikakati gani na mwezi huu wa tano? Nusu ya mwaka ndo inayoyoma! Nakukumbusha kutafakari upya mambo yako mwaka huu, uone wapi umefanikiwa na wapi unahitaji kujipanga vyema zaidi. Nakukumbusha kutafakari changamoto ulizokumbana nazo katika sehemu ya kwanza ya mwaka huu, na ufikiri namna ya kukabiliana nazo vizuri zaidi kwa nusu iliyobaki. Na unapofanya hivyo, usiache kupitia hapa kuanzia juma hili kwa ajili ya vipande vya saikolojia na falsafa za kutafakari pamoja namna ya kujielewa. Niwatakieni wanablogu wote heri ya mwezi mpya wenye mafanikio (pamoja na uki...
Soma zaidi »»

Uislam: Ndoa na mali havihusiani?

Jana nilikuwa nikitazama kipindi cha kiislamu kwenye televisheni ya Chaneli 10. Suala la mali katika ndoa za dini hiyo lilikuwa likijadiliwa. Kwamba Kiislam, mali katika ndoa si suala la wanandoa kwa pamoja. Kwamba mali anazoingia nazo mwanandoa kwenye ndoa, zinabaki kuwa zake mwenyewe. Na wakiachana, kila mmoja anaondoka na alichokuja nacho. Hata ndani ya ndoa, mali zinapatikana 'separately' kwa maana ya kwamba kila anachopata mwanandoa hicho ni haki yake yeye mwenyewe. Wakitengana, kila mtu anaondoka na vyake. Katika kufakari hayo, nilijaribu kumfikiria mwanamke na nafasi yake katika ndoa. Nikamwona kama kiumbe anayenyanyaswa na dini. Kwa nini? Wanaume wengi hutafuta mali kwanza ndio waoe, na hata wanapooa, huwaoa wanawake watakaowategemea wao. Katika hali hii nini salama ya mwanamke katika dini inayoruhusu talaka? Hizi si dalili za wazi za ukandamizaji wa jinsia ya kike?
Soma zaidi »»

Strictly gospel na mijadala ya kiimani

Nimekuwa mfuatiliaji wa karibu wa blogu maarufu ya Strictly Gospel . Tofauti na blogu nyinginezo, wachangiaji wengi wa blogu hii nawafahamu kwa sura ingawa mmiliki wake sijawahi kuonana naye. Japo mara nyingine nashindwa kushiriki mijadala hiyo ya kiimani moja kwa moja kama ambavyo huwa nashindwa kublogu humu ndani, ni karibu kila siku lazima napita pale kuona namna mijadala ya kiimani inavyokwenda. Hapa nimeupata huu hapa mmoja. Bonyeza hapa kuusoma na bila shaka utajifunza mengi. Unayo maoni yoyote? Tembelea blogu nzima hapa .
Soma zaidi »»

Ukuaji wa Kiakili na Kimwili kwa Mtoto wa Miaka 0 – 3

Picha
Katika makala haya, tunatazama kwa ufupi makuzi ya mtoto mwenye umri wa siku moja mpaka miezi 36. Tutaangalia mambo ya msingi yanayonesha ukuaji wa mtoto unavyoendelea katika maeneo makubwa manne; 1) ukuaji wa kimwili 2)  kiakili 3)  kimahusino na watu wengine na mwisho 4) kihisia. Kwa kawaida maeneo haya manne yanategemeana ili kumwezesha mtoto kukua kwa ujumla. Kwa mfano ili mtoto akue kimwili, anahitaji ukuaji wa akili ipasavyo ambayo nayo itaathiri namna anavyomudu hisia zake na hivyo kuhusiana na watu wengine. Kwa hiyo ni sawa tukisema hakuna ukuaji wa eneo moja usiotegemea eneo jingine.
Soma zaidi »»