Jielewe

Bila shaka umewahi kujiuliza kwa nini mtoto amekudanganya kwa jambo dogo ambalo, kwa hali ya kawaida, angeweza kukwambia ukweli na mambo yakaisha. Chukulia kwa mfano, una watoto kadhaa nyumbani. Unagundua kuna kosa limefanyika. Unapowauliza kujua nani aliyehusika, hakuna anayekuwa tayari kukubali. Kama umekuwa ukijiuliza kwa nini watoto hudanganya, usiwe na wasiwasi.  Karibu watoto wote hudanganya katika mazingira fulani fulani. Wanapodanganya, hata hivyo, nia yao huwa ni kulinda uhusiano wao na wewe mzazi kwa kusema kile wanachojua unakitaka.  Tahadhari ni kuwa ikiwa kudanganya kwa nia njema kutaachwa kuendelee, hujenga tabia ya uongo mbeleni.

Makundi ya haki za kijamii yalizuiwa na Polisi kukaribia msafara wa Papa Francis. Picha kutoka kwenye ukurasa wa facebook wa Kathy Yamzon

Tangu tumeanza mfululizo huu, tumejaribu kuonesha namna tabia za mtoto zinavyohusishwa na malezi ya mzazi kuliko vinasaba. Kwa ujumla tumeona kile anachokifanya mtoto ni matokeo ya kufikiwa au kutokufikiwa kwa matarajio yake . Katika makala haya tunaangalia kundi la watoto wenye tabia za ugomvi, utukutu, ukaidi na usumbufu na kuona namna mazingira ya kimalezi yanavyochangia hali hii.

Pamoja na kuwa kucheza ni hitaji la msingi katika kujifunza kwa mtoto, michezo ipaozidi wazazi wengi hupata wasiwasi. Michezo huweza kupoteza muda mwingi sana wa mtoto, muda ambao ungeweza kutumika kwa mambo mengine. Kwa kawaida mtoto anayependa sana michezo ni 'mtu wa watu' na kumtenga na watoto wenzake ni kama adhabu. 

Tuliona namna malezi yanavyosababisha watoto kujiamini nakuthamini wengine . Katika makala haya tutaangalia makosa kadhaa yanayofanywa na wazazi kwa kujua au kutokujua ambayo husababisha mambo yanayoweza kuchukuliwa na wengi kama ‘matatizo ya kitabia’. Hata hivyo, kuna ukweli kwamba kinachoonekana ni tatizo chaweza kuwa fursa katika mazingira mengine. Kwa sababu ya kupunguza urefu wa makala moja katika kueleza makundi yote kwa pamoja, tutaangalia kundi moja kwa makala.

Umewahi kujiuliza kwa nini watoto wengine ni waoga na wenye aibu wanapokuwa na watu wakati wengine wana ujasiri hata kusimama na kuzungumza mbele ya hadhara ya watu wazima? Kwa nini mtoto mwingine huonekana kupenda sana watu lakini huwa mgomvi na mwenye kutatua migogoro kwa kupigana?   Iweje watoto watofautiane tabia katika mazingira ambayo wakati mwingine wanakuwa wamezaliwa katika familia moja? Hilo ndilo tunalolenga kulitazama kwa mhutasari.